Tímarit lögfræðinga - 01.12.1983, Page 17

að menn skyldu fá að njóta eigna sinna í friði, sbr. fyrri málsl. 1. máls-
gr. önnur reglan ætti við sviptingu eigna og setti ákveðin skilyrði
fyrir slíkri skerðingu, sbr. síðari málsl. 1. málsgr. Þriðja réglan heim-
ilaði ríkjum meðal annars að setja reglur um not eigna í þágu almanna-
hagsmuna, sbr. 2. málsgr. 1. gr.
Fyrst fjallaði dómstóllinn um það, hvort um sviptingu eignarréttar
hefði verið að ræða. Niðurstaðan varð sú, að kærendur hefðu ekki
verið sviptir eignum sínum formlega, þar sem eignarnám hefði ekki
farið fram og þeim verið heimil ráðstöfun og afnot eigna sinna. Það
skæri samt sem áður eigi úr og yrði að kanna, hver hefði verið staða
mála í raun og hvort raunverulegt eignarnám hefði legið fyrir. Þrátt
fyrir verulega eignarskerðingu að efni til, taldi dómurinn, að eignar-
réttur hefði ekki verið afnuminn. Hefðu áhrif þeirra ráðstafana, sem
um var að ræða, eigi verið slík, að jafnað yrði til sviptingar eignar-
réttar. Samkvæmt því ætti reglan í síðari málsl. 1. málsgr. ekki við.
Þessu næst vék dómurinn að reglu 2. málsgr. 1. gr. Taldi hann ljóst,
að byggingarbannið hefði falið í sér takmörkun eignarréttar í skiln-
ingi þess ákvæðis. Sá hefði hins vegar ekki verið tilgangur eignar-
námsleyfanna og kæmu þau til athugunar út frá reglunni í fyrri málsl.
1. málsgr.
1 framhaldi af framanskráðu var tekið til athugunar í dóminum,
hvort eignarnámsleyfin samrýmdust fyrri málsl. 1. málsgr. Þar réði
úrslitum, hvort hæfilegt tillit hefði verið tekið bæði til hagsmuna sam-
félagsins og til nauðsynjar á vernd til handa grundvallarréttindum
einstaklingsins. Leit eftir jafnvægi í þessum efnum væri burðarás
mannréttindasáttmálans í heild og kæmi einnig fram í því, hvernig 1.
gr. 1. samningsviðauka væri byggð upp. 1 því sambandi lagði dóm-
stóllinn áherslu á, að einstök ríki yrðu að hafa verulegt olnbogarými
við framkvæmd áætlana á jafn flóknu og vandasömu sviði og þróun og
skipulag borga væri.
I dóminum var lögð áhersla á, að lög þau, sem í hlut áttu, hefðu
verið ósveigjanleg. Ekkert færi hefði verið á því að fá stöðu kærenda
breytt síðar, að frátalinni hreinni afturköllun eignarnámsleyfanna, en
til hennar hefði þurft samþykki borgaryfirvalda. Leyfi þessi hefðu
verið í gildi í 23 ár í öðru tilvikinu og 8 ár í hinu. Allan þann tíma
hefðu kærendur verið í fullkominni óvissu um örlög eigna sinna og
ekki átt kost neinnar úrlausnar mála sinna af hálfu sænsku ríkisstjóm-
arinnar. Taldi dómstóllinn óskiljanlegt, hvers vegna sænsk lög hefðu
girt fyrir, að hagsmunir borgarinnar og hagsmunir eigenda yrðu tekn-
ir til endurmats á hæfilegum fresti. Væri slíkt þeim síður viðunandi,
219