Tímarit lögfræðinga - 01.12.1983, Side 81

anna um meðferð einkamála. Þá hélt kærandi því fram, að brotið hefði
verið gegn sama ákvæði mannréttindasáttmálans vegna þess, að mála-
reksturinn hefði tekið óhæfilega langan tíma.
I. Uppsaga dóms í heyranda hljóði.
1. Almennt.
Málsmeðferð í heyranda hljóði ver aðila fyrir leynd yfir starfi að
réttargæslu, og er þetta eitt af því, sem stuðlar að trausti á dómstól-
um og því, að markmiði 6. gr. 1. mgr. verði náð, en það er réttlát
málsmeðferð. Nokkuð er misjafnt eftir aðildarríkjum, hvernig lög
og venjur eru að þessu leyti, en það skiptir ekki eins miklu máli og
hitt, að virtur sé sá tilgangur, sem býr að baki kröfunni um máls-
meðferð í heyranda hljóði.
2. Beiting 6. gr.
Ekki var um það deilt, að 6. gr. mætti beita. Mannréttindadóm-
stóllinn tók fram, að það færi eftir atvikum hvers máls, hvernig henni
yrði beitt.
3. Ætlað brot.
Fjallað var um skýringu orða sáttmálans: „Dómur skal upp kveð-
inn í heyranda hljóði“, sem í hinum enska og franska texta eru þann-
ig: „Judgment shall be pronounced publicly“ og „Le judgement doit étre
rendu publiquement“. Orðin voru borin saman við 14. gr. 1. mgr. í
Alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnsýsluleg réttindi (sáttmála
S.þ.) frá 1966, en þar eru notuð orðin „ ... alla dóma .. . skal kunn-
gera opinberlega ... “ Þegar mannréttindasáttmálinn var saminn, gat
mönnum ekki dulist, að í mörgum aðildarríkjum Evrópuráðsins bygg-
ist það á langri hefð, að dómar eru birtir með öðrum hætti en að lesa
þá í heyranda hljóði. Því ber nauðsyn til að meta í ljósi sérkenna máls-
meðferðarinnar og með tilliti til hlutverks og tilgangs 6. gi’., þá að-
ferð við birtingu, sem viðhöfð er í ríki, er í hlut á, — fremur en að
skýra 6. gr. að þessu leyti eftir orðanna hljóðan.
f máli því, sem til úrlausnar er, verður að taka tillit til allrar máls-
meðferðarinnar og hluta Hæstaréttar í henni. Hans hlutur var aðeins
að endurskoða lagamat áfrýjunardómstóls. Úrræðin, sem Hæstii'éttur
gat gripið til, voru aðeins að vísa áfrýjuninni um lagaatriði frá eða
ómerkja hinn áfrýjaða dóm og vísa málinu heim til dómstólsins á
fyrsta dómstigi. Niðurstaða Hæstaréttar var sú, eftir að málið hafði
komið fyrir á opnu dómþingi, að vísa áfrýjuninni frá. Staða kærand-
ans Pretto hafði í engu breyst og hann gat eins og allir aðrir séð eða
fengið eintak af dómnum hjá dómritaraskrifstofunni.
283