Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Page 16

er á að leiðrétta. Vandinn er hver á að gera þetta og hvemig á að haga þessu.
Það sýnist eiga að vera í verkahring yfirstjórnar hvers dómstóls og dómstóla-
stjórnarinnar að sjá um þessi mál, en heppilegt getur reynst að láta einhvern
annan en dómara annast um þessa hlið mála. Líklegast verður þessu helst
þannig fyrirkomið að framkvæmdastjóri eða skrifstofustjóri annist kynningar á
viðkomandi dómstól og störfum hans meðfram öðrum störfum sínum og þá í
samráði við forseta dómstólsins. Upplýsingarnar sem gefnar eru geta verið um
gang einstakra mála en einnig almenn kynning á dómstólnum, útskýring á starf-
semi hans og ítarlegar skýrslur um árangur þeirra starfa. Reyna verður að kom-
ast hjá því að svara ádeilum einstaklinga beint og forðast að lenda í einhverju
karpi við einstaka menn. I skýrslum um starfsemina þurfa að koma fram upp-
lýsingar um fjölda afgreiddra mála, hversu mörg eru óafgreidd, hversu langan
tíma tók að afgreiða þau, hvað af þeim tíma fór til undirbúnings lögmanna,
hvað langur tími leið til aðalflutnings máls og hversu lengi dómarinn/dómar-
arnir voru síðan að semja dóm. Það getur verið vandasamt og tímafrekt starf að
gefa upplýsingar um dómsmál og svara ádeilum á dómstólana, en sá tími virðist
liðinn að dómstólar geti látið hjá líða að svara ádeilum í fjölmiðlum. Virðist
ekki hjá því komist að huga betur að slíkum störfum í framtíðinni innan dóm-
stólanna. Það hlýtur hins vegar að vera dómsmálastjórnarinnar að huga að al-
mennri fræðslu og kynningu á dómskerfinu og hlutverki þess, meðal almenn-
ings og ákveðinna hópa sem láta sig starfsemi þess varða, almennt eða á
ákveðnum sviðum. (Hæstiréttur Islands hefur nú komið sér upp heimasíðu og
gefið út bækling til almennrar kynningar á starfsemi sinni.)
6. NIÐURLAG
Dómurum sem öðrum getur gengið illa að sætta sig við óvægnar árásir á störf
sín, sem þeir vita oft manna best að þeir hafa vandað eftir bestu getu. Oftast eru
líka litlar eða engar ástæður fyrir þessum árásum, þótt auðvitað megi alltaf gera
betur. Vissulega getur verið gott í slíkum tilvikum að hugsa til þess að almenn-
ingur treystir fjölmiðlum misjafnlega og sér oft, a.m.k. að lokum, í gegnum það
moldvirði sem þyrlað hefur verið upp. Málin sem dómskerfið fjallar um eru
hins vegar viðkvæm, skoðanir eru skiptar og aðilar telja úrlausn dómstóla skipta
miklu. Ekkert er því við það að athuga að um þau sé fjallað opinberlega og jafn-
vel deilt á einstakar úrlausnir. Löggjöfin, sem dómur verður að byggjast á, getur
einnig verið ófullkomin eða umdeilanleg. Oánægjan beinist þá í raun eða ætti
að beinast að löggjafarvaldinu enda verður því tæpast neitað að löggjafarstarf
þyrfti að taka verulegum frantförum hér á landi. Ekki skal því kvartað undan
opinberri umræðu í lýðræðisþjóðfélagi, þótt sjálfsagt sé að óska þess að hún sé
málefnaleg.
Fram hjá því verður líkast til ekki horft að umfjöllun fjölmiðla um dómsmál
og dómstóla muni aukast á næstu árum og verða ámóta og um aðrar greinar
ríkisvaldsins. Þessu verða dómarar að venjast og þjálfa verður þá og aðra starfs-
menn dómstólanna til að vinna í þessu umhverfi. Einnig getur verið rétt að setja
296