Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Side 40

sem hér fer á eftir verður fyrst stuttlega gerð grein fyrir almennum atriðum um
Lúganósamninginn (2. kafli). Því næst verður fjallað um þær reglur sem gilda
um einstök varnarþing (3. kafli). Loks er er stutt samantekt (4. kafli).
2. ALMENN ATRIÐI
2.1 Aðdragandi
Aðdraganda Lúganósamningsins má rekja til samstarfs ríkja Evrópusant-
bandsins er gerðu með sér samning þann 27. september 1968 sem nefndur hefur
verið Brusselsamningurinn.1 Grundvöllur þess samnings er 220. gr. Rómar-
samningsins frá 25. mars 1957, stofnsamnings Evrópusambandsins, en við gerð
hans var aðilum ljóst að þörf væri fyrir reglur á þessu sviði.2 Þann 3. júní 1971
var svo gerður viðauki við Brusselsamninginn um samræmda túlkun hans sem
tók gildi 1. september 1975. Það er svo Evrópudómstóllinn sem hefur það hlut-
verk að túlka samninginn.
Brusselsamningurinn er ekki hluti af réttarheimildum ESB. Hann er hefð-
bundinn þjóðréttarsamningur sem ríki sambandsins hafa gert sín á milli. Mark-
miðið er að tryggja „frjálsa hreyfingu“ dóma innan ESB. Þá gengur samning-
urinn lengra en 220. gr. Rómarsainningsins að því leyti að hann kveður á um al-
þjóðlega lögsögu dómstóla.3
EFTA sýndi því áhuga að gera sérstakan fjölþjóðlegan samning sem hefði að
geyma samsvarandi reglur og Brusselsamningurinn. I framhaldi af því hófst
samvinna milli ESB og EFTA um gerð samnings sem hefði að geyma sam-
ræmdar reglur á þessu sviði milli ESB- og EFTA-ríkjanna. Arið 1985 var síðan
settur á stofn sérstakur hópur sem fékk það verkefni að setja saman fjölþjóðleg-
an samning sem hefði að geyma samsvarandi reglur og Brusselsamningurinn.4
Undirbúningnum lauk með sérstökum samningi, Lúganósamningnum, sem
undirritaður var 16. september 1988.
1 í Lúganósamningnum er notað hugtakið Evrópubandalögin yfir Efnahagsbandalag Evrópu,
Kola- og stálbandalag Evrópu og Kjamorkubandalag Evrópu. Með Maastrichtsamningunum frá
1993 hefur samheitið Evrópusambandið (ESB) verið tekið upp og verður það heiti notað hér. í sam-
ræmi við þetta verður notað hugtakið ESB-ríki. Frá árinu 1970 hefur Island verið aðili að Fríversl-
unarbandalagi Evrópu (EFTA) og verður hugtakið EFTA-ríki notað yfir aðildarríki þess bandalags.
Hugtakið þriðja ríki verður notað yfir ríki sem hvorki er aðili að ESB né EFTA. Frá árinu 1994
hefur Island verið aðili að Evrópska efnahagssvæðinu og verður skammstöfunin EES notuð yfir
það. Þá verður í samræmi við samninginn jafnan rætt um sóknaraðila og varnaraðila máls. Með
dómsríki er átt við ríki þar sem dómur hefur verið kveðinn upp. Með viðurkenningarríki er átt
við ríki þar sem krafist er viðurkenningar og fullnustu dóms.
2 Kurt H. Nadelmann: „Jurisdictionally Improper Fora in Treaties on Recognition of Judge-
ments: The Common Market Draft“. Columbia Law Review, Volume 67, June 1967, No. 6, bls. 995
(996). í 220. gr. Rómarsamningsins segir að aðildarríkin skuli „til hagsbóta fyrir ríkisborgara sína
taka upp samningaviðræður sín á milli svo sem nauðsyn krefur, til að tryggja ... einföldun forms-
atriða, sem gilda um gagnkvæma viðurkenningu og fullnustu dóma dómstóla og gerðardóma".
3 Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret. Kaupmannahöfn 1987, bls. 46.
4 Olafur W. Stefánsson og Stefán M. Stefánsson: „Luganosamningurinn um dómsvald og um
fullnustu dóma í einkamálum". Tímarit lögfræðinga, 4. hefti 1988, bls. 201.
320