Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Side 49

Hins vegar er margt í reglunni sem gerir hana erfiða í framkvæmd.41 Þess vegna
hafa fáir tvíhliða samningar verið gerðir þar sem stuðst hefur verið við 59. gr.
2.6.5 Afstaðan til sérsamninga
Samkvæmt 1. mgr. 57. gr. Lúganósamningsins hefur hann ekki áhrif á samn-
inga sem samningsríkin eru eða verða aðilar að og ákvarða dómsvald eða við-
urkenningu eða fullnustu á ákveðnum sviðum. Þetta er ákvæði um sérsamninga
sem varða efni er fellur undir Lúganósamninginn og er ekki undanþegið gildis-
sviði hans samkvæmt 2. mgr. 1. gr. Hér er um að ræða samninga sem samnings-
ríkin hafa fullgilt, t.d. á sviði flutningaréttar, hugverkaréttar, sifjaréttar og varð-
andi ábyrgð á kjarnorku- og olíuslysum.42
Samkvæmt framansögðu ganga sérsamningar um ákveðin málefni fyrir
Lúganósamningnum. Af þessu leiðir að geymi sérsamningar reglur um beina
lögsögu eða skylduvamarþing er dómstóli skylt að beita þeim reglum. Þegar í
slíkum sérsamningum eru reglur um skilyrði fyrir viðurkenningu og fullnustu
dóma á því sviði sem þeir taka til þarf einungis þeim skilyrðum að vera full-
nægt, þannig að fullnustureglum Lúganósamningsins verður þá ekki beitt.43
2.6.6 Tengsl við EES-samninginn
Eins og áður segir er Lúganósamningurinn sjálfstæður þjóðréttarsamningur.
Hann varð til áður en samningaumleitanir um EES hófust og er hann óháður
þeirri samningsgerð. Þess vegna var því ekki forsenda fyrir aðild að EES að ríki
fullgilti jafnframt Lúganósamninginn. Hins vegar er ljóst að viss tengsl eru
milli þessara samninga. Sú skoðun kom fram að íslenskir viðskiptahagsmunir
gætu farið forgörðum ef erlendir dómar frá EFTA-ríkjum og ESB-ríkjum fengju
ekki sömu meðferð hér á landi eins og í viðskiptum einstaklinga og lögpersóna
í þessum ríkjum. Þar fyrir utan myndi Lúganósamningurinn vemda íslenska
viðskiptaaðila fyrir notkun varnarþingsákvæða sem styðjast við ákvæði inn-
lendra laga um alþjóðlegt varnarþing, sbr. 2. mgr. 3. gr.44
41 Joseph M. Lookofsky: Transnational Litigation and Commercial Arbitration. New York 1992,
bls. 516; Kurt H. Nadelmann: Columbia Law Review, Volume 67, June 1967, No. 6, bls. 995,
gagnrýnir á bls. 1019-1023 regluna fyrir það að í raun sé það undir duttlungum samningsríkis
komið hvort það geri samning um viðurkenningu og fullnustu við þriðja ríki, þannig að 59. gr. sé
beitt til hagsbóta fyrir þriðja ríki. Þegar 59. gr. sé skoðuð sjáist að skuldbindingin verði að eiga sér
stað í „... samningi um viðurkenningu og fullnustu dóma ...“. Þetta sé íþyngjandi, enda geti verið
vandkvæðum bundið að gera tvíhliða samning um viðurkenningu og fullnustu. Því sé erfitt að sjá
hvaða þörf sé fyrir svo stífa reglu.
42 Sjá yfirlit yfir samninga þessa Peter Schlosser: OJ 1979 C 59, bls. 150-151.
43 Astæðan fyrir þessu var sú að samningsríkin höfðu að miklu leyti skuldbundið sig með
samningum við þriðju ríki sem ekki skyldi breytt án samþykkis þeirra. Sjá P. Jenard: OJ 1979 C
59, bls. 61.
44 Alþt. 1995, A-deild, bls. 2559.
329