Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Qupperneq 58

gr. í fjórða og síðasta lagi dómstólar sem hafa dómsvald þar sem vamaraðili
mætir fyrir dóm og andmælir ekki varnarþingi, sbr. 18. gr.
3.3.3 Framfærsluvarnarþing
3.3.3.1 Heimilisvarnarþing þess sem á rétt til framfærslu
Þess er áður getið að samkvæmt 2. mgr. 1. gr. falla utan Lúganósamningsins
mál um persónulega réttarstöðu manna, rétthæfi eða gerhæfi, fjármál hjóna,
bréfarf eða lögarf. Þrátt fyrir þetta er í 2. tölul. 5. gr. heimild til þess að sækja
mál út af framfærsluskyldu, hvort sem er með bami eða maka, fyrir dómstóli
þess staðar þar sem sá sem rétt á til framfærslu á heimili eða dvelst að jafnaði.
Með orðunum „sá sem rétt á til framfærslu“ er átt við alla þá sem gera kröfu
um framfærslu, þ.m.t. einstaklingar sem gera í fyrsta sinn slíka kröfu.73 Hér á
landi er að jafnaði ekki farið í dómsmál út af kröfum af þessu tagi heldur eru
þær úrskurðaðar af stjórnvöldum. Samkvænrt V. gr. a í bókun nr. 1 við Lúganó-
samninginn telst slíkur úrskurður þó jafngildur dómi, þannig að jafnræði er að
þessu leyti milli samningsríkjanna.76
Af orðalagi 2. tölul. 5. gr. mætti ráða að báðir aðilarnir, hinn framfærslu-
skyldi og sá sem framfærslunnar nýtur, gætu höfðað mál á framfærsluvarnar-
þingi. Svo er þó ekki og heimild til að sækja mál hefur einungis sá sem nýtur
réttarins til framfærslu.77 Segja má að ákvæði 2. tölul. 5. gr. sé sóknaraðila hag-
felldast af öllum sérstöku varnarþingsreglunum í 5. gr. Gera má ráð fyrir því að
hinn framfærsluskyldi sé jafnan í stöðu vamaraðila og þess vegna felur þessi
varnarþingsregla í sér frávik frá þeirri grunnreglu Lúganósamningsins að höfða
beri mál á því varnarþingi sem varnaraðila er hagfelldast.78 Reglan miðar að því
að vernda þann aðila sem lakar er settur. Það sjónarmið hefur þó komið fram að
heimilisvamarþing sóknaraðila sé í reynd viðeigandi vettvangur slíks máls þar
sem dómstóll þar sé væntanlega hæfastur til að meta aðstæður sóknaraðila.79
33.3.2 Krafa í tengslum við persónulega réttarstöðu manns
Frant keinur í 2. tölul. 5. gr. að sé um að ræða kröfu um framfærslu í tengsl-
um við persónulega réttarstöðu manns skuli höfða málið fyrir þeim dómstóli,
sem samkvæmt þeim lögum sem við hann gilda, er bær til að fara með málið.
Samkvæmt tilvitnuðu ákvæði verður krafa um framfærslu m.ö.o. höfð uppi í
75 Sjá mál C-295/95 Fanell ECR [1997] 1-1147.
76 Alþt. 1995, A-deild, bls. 2563. Sama er uppi á teningnum í Danmörku þar sem stjómvöld úr-
skurða venjulega í þessum málum. Um alþjóðlega lögsögu stjómvalda í málum út af kröfum er
varða framfærsluskyldu, sjá nánar Davíð Þór Björgvinsson: Barnaréttur. Reykjavík 1995, bls. 289
og 376. Um afstöðu dansks réttar sjá nánar Torben Svenné Schmidt: UfR 1989 B, bls. 105 og
Intemational person-, familie- og arveret. Árósar 1990, bls. 55-60 og 94-96.
77 Peter Schlosser: OJ 1979 C 59. bls. 105.
78 Um gagnrýni á þessa skipan sjá t.d. T.C. Hartley: Civil Jurisdiction and Judgements. London
1984, bls. 49-50.
79 Cheshire & North: Private Intemational Law, bls. 299.
338