Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Qupperneq 85

3.6.7 Þegjandi samkomulag um varnarþing
I 18. gr. Lúganósamningsins segir að enda þótt önnur ákvæði samningsins
veiti dómstóli í samningsríki ekki dómsvald hafi hann dómsvald ef vamaraðili
sækir dómþing fyrir honum. Þetta gildir þó ekki ef þing er einungis sótt til að
mótmæla vamarþingi eða ef annar dómstóll hefur einn dómsvald samkvæmt
16. gr. um skylduvamarþing. Lesa verður tilvísunina til 16. gr. með hliðsjón af
því að dómara ber samkvæmt 19. gr. að vísa máli frá af sjálfsdáðum ef brotið
er gegn tilgreindu ákvæði. Þá er þess að geta að þær aðstæður að aðilar hafa
samið um tiltekið varnarþing samkvæmt 17. gr. koma ekki í veg fyrir að dóm-
stóll í öðru samningsríki hafi dómsvald samkvæmt 18. gr. ef vamaraðili sækir
dómþing fyrir honum.196
Þegjandi samkomulag um varnarþing telst ekki vera fyrir hendi samkvæmt
18. gr. „ef þing er einungis sótt til þess að mótmæla varnarþingi“. Þetta orðalag
hefur gefið tilefni til réttarfarslegs ágreinings. Af orðinu „einungis“ mætti draga
þá ályktun að vamaraðili hafi aðeins heimild til þess að sækja þing til þess að
mótmæla vamarþingi, en ekki til þess að koma fram með efnislegar vamir. í
Elefanten Schu málinu197 hafnaði dómstóllinn slíkri skýringu þar sem hún væri
í andstöðu við markmið samningsins. Lagði dómstóllinn til grundvallar að þeg-
ar vamaraðili mætir á dómþingi hafi hann bæði heimild til þess að mótmæla
dómsvaldi dómstólsins og koma fram efnislegum mótmælum.
Loks má benda á að það hagræði felst í 18. gr. að dómari þarf ekki að kanna
hvort hann hefur dómsvald í málinu, ef vamaraðili mætir í málinu og gerir ekki
athugasemdir við vamarþingið, nema um sé að ræða skylduvarnarþing.
3.7 Könnun á varnarþingi og því hvort mál sé tækt til meðferðar
í 19. og 20. gr. eru ákvæði um könnun dómstóls á varnarþingi og því hvort
mál telst vera tækt til meðferðar. Dómari kannar samkvæmt 19. gr. af sjálfs-
dáðum hvort skylduvarnarþing sé við einhvern annan dómstól. Ef svo er vísar
hann málinu frá af sjálfsdáðum. Reglan telst nauðsynleg til þess að unnt sé að
framfylgja ákvæðum 16. gr. um skylduvamarþing. Þau ákvæði eru ófrávíkjan-
leg og ekki undir málsforræði aðila komin.198 Með orðalaginu „sem í aðalat-
riðum varðar“ er lögð áhersla á það að viðkomandi dómstóll hefur einnig dóms-
vald til þess að fjalla um málið, svo frenti sem aðalatriði málsins fellur ekki
undir 16. gr. Lúganósamningsins. Það verður að skoða 19. gr. í samhengi við 2.
mgr. 28. gr. og 2. mgr. 34. gr. samningsins, en samkvæmt tilvitnuðum laga-
ákvæðum skal ekki viðurkenna og fullnægja dómi ef hann brýtur gegn ákvæð-
um 16. gr. um skylduvarnarþing.
Reglunni í 20. gr. er ætlað að vernda varnaraðila í málum þar sem verður úti-
196 Sjá mál 150/1980 Elefanten Schuh gegn Jacqmain [1981] ECR 1671; mál 48/1984 Spitzley
gegn Sommer Exploitation [1985] ECR 787.
197 Sjá mál 150/1980 Elefanten Schuh gegn Jacqmain [1981] ECR 1671.
198 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 38.
365