Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 23

Það eru einvörðungu lagaákvæði sem skýrlega mæla fyrir um miðlun
upplýsinga sem falla undir undantekningu frá upplýsingaskyldunni. Sem dæmi
um ákvæði, sem ætla má að uppfylli þetta skilyrði, má t.d. benda á 4. mgr. 14.
gr. laga nr. 21/1992 um Lánasjóð íslenskra námsmanna, þar sem kveðið er svo
á að skattstjórum sé skylt að láta lánasjóðnum í té upplýsingar sem nauðsyn-
legar eru við framkvæmd laganna. Þá má einnig nefna ákvæði 4.-7. gr. laga nr.
66/1985 um Þjóðskjalasafn Islands, þar sem mælt er fyrir um skilaskyldu
stjómvalda á skjölum og gögnum, sem til hafa orðið í starfsemi þeirra, til Þjóð-
skjalasafns Islands.
Lagaákvæði sem mæla fyrir um starfsemi þar sem upplýsinga er þörf, en
ekki er mælt ótvírætt fyrir um skráningu eða miðlun upplýsinga, skapa ekki rétt
til að nota þessa undanþágu. í norskum rétti er ekki talið að rannsóknarregla
þarlendra stjómsýslulaga heimili að beita þessari undanþágu.29 Ætla má að
sömu viðhorf gildi í íslenskum rétti varðandi 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
5.4.5 Veigamiklir almannahagsmunir eða einkahagsmunir standa í vegi
fyrir upplýsingagjöfinni
Með 3. gr. laga nr. 81/2002 var bætt nýrri undanþágu við 21. gr. pul. í 4.
tölul. 4. mgr. 21. gr. pul. kemur fram að upplýsingaskyldan sé ekki fyrir hendi
ef hagsmunir hins skráða af því að fá vitneskju um upplýsingamar þykja eiga
að víkja fyrir veigamiklum almannahagsmunum eða einkahagsmunum, þ.m.t.
hagsmunum hans sjálfs. Við beitingu reglunnar verður að fara fram mat á þeim
hagsmunum sem vegast á í hlutaðeigandi máli. Þeir hagsmunir, sem ákvæðið
getur vemdað, eru hagsmunir hins skráða sem og hagsmunir þriðja manns.
Einkahagsmunir sem heimilt er að verja samkvæmt ákvæðinu eru t.d. viðskipta-
hagsmunir sem sanngjamt er að leynd ríki um. Hið sama gildir um einkalífs-
upplýsingar sem þagnarskylda lækna og lögmanna tekur til." Sem dæmi um
mál þar sem kæmi til greina að beita undanþágunni má nefna mál sem barna-
vemdamefnd rannsakar. Við slíka rannsókn eru oft veittar upplýsingar um
einstaklinga og í mörgum tilfellum eru hagsmunir bamsins af því að upplýs-
ingaskyldu verði ekki sinnt ríkari en hagsmunir hins skráða af því að fá upp-
lýsingar um skráninguna.'1
5.4.6 Lögmæltar þagnarskyldureglur standa því í vegi að gera megi
hinum skráða viðvart
Lögmæltar þagnarskyldureglur geta staðið því í vegi að gera megi hinum
skráða viðvart þegar upplýsingum um hann er safnað frá öðrum aðilum. Hér má
sem dæmi nefna að í 16. gr. bamaverndarlaga nr. 80/2002 er lögð sú skylda á
29 Michal Wiik Johansen o.fl.: Personopplysningsloven, bls. 166.
30 Kristian Korfíts Nielsen og Henrik Waaben: Lov om behandling af personoplysninger, bls.
316.
31 Alþt. 2001-2002, A-deild. bls. 4532.
17