Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 29

Niðurstaða greinarinnar er sú að landsmenn verði að greina til fulls:
1. hvort eður að hve miklu leyti lög þau, sem nú gilda, gefi oss heimtur á, að hin
æðsta stjórn landsins verði gerð innlend, og
2. ef eigi reynist svo, hvort þá eigi nægi einföld lög til þess, að innlend stjóm verði
skipuð, eða hvort þörf sé á, eingöngu fyrir það, að ráðast í að breyta stjórnar-
skránni samkv. 61. gr.
í bréfi sem Sigurður sendi Eiríki Magnússyni með bón um að hann læsi
greinina og kæmi með gagnrýni kemur fram vísbending um hvaða hugmyndir
búi henni að baki:
Sé ég eigi betur en að fengin innlend stjórn (með jarli) ryðji ráðgjafaþrefinu úr
brautinni í vora þágu og efli mikillega confoederations hugmyndina bæði í theori og
einkanlega í praxis.... Einnig verður þá að fara inni í stjómarhugmyndir ... hjá mennt-
uðum og stjómsömum þjóðum, er eiga yfir mörgum löndum að ráða in specie
Bretar.10
Grein Sigurðar féll í grýttan jarðveg og mun hafa þótt lögfræðileg og lang-
dregin. Lúðvík Kristjánsson telur hafið yfir vafa að hún hafi verið samin að
hvatningu Jóns Sigurðssonar og með hans yfirsýn og nefnir að Valtýr Guð-
nrundsson hafi litið á hana sem pólitíska erfðaskrá Jóns Sigurðssonar. Athyglis-
vert er að ríkjasamband að breskri fyrirmynd eða „confoederation" er fram-
tíðarsýn höfundarins fyrir Islands hönd.
Benedikt Sveinsson, sem oft var nefndur arftaki Jóns Sigurðssonar og
frægur var fyrir hátt lagapróf frá Hafnarháskóla, notar ekki orðið fullveldi um
kröfur íslands í höfuðritgerð sinni um málið 1890. Markmiðið er: „fullkomlega
frjáls löggjöf og stjóm í þeim málum, sem enga þjóð varðar nema hina íslenzku
þjóð eina“."
Tilkoma þessarar stjómar fól ekki í sér í algjöran aðskilnað við Danmörku
heldur útskýrði hann markmið sitt svo:
... hið pólitíska stefnumið þjóðarinnar á íslandi væri með endurskoðun stjómarskrár-
innar engan veginn það, að losast úr öllu stjórnar- og viðskiptasambandi við Dan-
mörku (Seperatisme), heldur að eins fullkomin þingbundin sjálfstjóm í landinu sjálfu
í hinum viðurkenndu sjerstaklegu málefnum þess.
Auk þess að leggja áherslu á sögulegan grundvöll að hætti Jóns Sigurðs-
sonar leggur Benedikt, að eigin sögn, „jafnhliða“ áherslu á „náttúrlegan sjálfs-
stjómarrétt íslands“. Þegar Benedikt útskýrir afstöðu sína til kenninga J.E.
Larsens, prófessors við Hafnarháskóla, kemur fram að hann sér þennan náttúru-
10 Lúðvík Kristjánsson: Jón Sigurðsson og Geirungar. Rvík. 1991. bls. 205.
11 Benedikt Sveinsson: Stjómarskrármálið. Viðaukarit með Andvara 1890, bls. 105.
23