Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 37

Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 37
3.3 Sambandslagasáttmálinn 1918. ísland fullvalda ríki Danmörk varð stjórnarskrárbundið lýðræðisríki við setningu stjómarskrár 1849 sem kom í stað Konungalaganna. Þar með var einveldi afnumið. ísland fékk stöðu lands" ’ innan danska konungsríkisins með sérstakt ráðgefandi þing (1845), stjómarskrá (1874) og innlendan ráðherra (1904). Fyrsta desember 1918 varð ísland hins vegar frjálst og fullvalda ríki þegar Sambandslögin tóku gildi samtímis á íslandi og Danmörku. Á íslandi höfðu lögin verið borin undir kosningabæra menn í þjóðaratkvæðagreiðslu.Því hefur verið haldið fram að fullveldi Islands hafi verið takmarkað, þ.e. ísland hafi orðið þjóðréttaraðili en fullveldið hafi komið „með nokkrum takmörkunum þó“. Fullveldi Islands árið 1918 var í sjálfu sér ekki takmarkaðra en fullveldi annarra ríkja. Málefnasambandið var þjóðréttarlegt samband, ríkisborgara- rétturinn var sérstakur og enda þótt Danir færu með utanríkismál var það aðeins í umboði íslendinga. Danir réðu ekki utanríkismálum Islendinga. Engin ástæða er til að telja að þjóðréttarhæfi íslendinga hafi verið takmarkað til 1940 sökum ákvæða sambandslaganna um utanríkismál eins og haldið hefur verið fram. ‘ Á hinn bóginn er ljóst að aðild íslands aðjyjóðarétti, fullkomin viðurkenning og þekking samfélags þjóðanna á fullveldi Islands gekk hægt, en því réð ekki takmarkað aðildarhæfi Islands heldur ef til vill smæðin. ísland lýsti áhuga á þátttöku í fyrirrennara Sameinuðu þjóðanna, Þjóða- bandalaginu, en engin umsókn frá ísland fékk formlega afgreiðslu. Þau skila- boð bárust að ísland kynni að vera of lítið ríki en almenn hlutleysisyfirlýsing Islands, sem var einsdæmi í þjóðarétti, var ekki talin fyrirstaða í formlegu erindi Þjóðabandalagsins þar um. Eitt einkenna fullvalda ríkja er bæmi þeirra til að gera samninga við önnur ríki. Þennan rétt tók ísland sér þegar árið 1916 við þær sérstöku aðstæður sem sköpuðust vegna ófriðarins í álfunni. í maí það ár gerðu Islendingar samning við Breta án milligöngu Dana. " Sambandslögin höfðu í för með sér að Island skuldbatt sig með ríkjasamningum og Island gat tekið ríkislán erlendis og gerði það árið 1921 í fyrsta sinn.’4 Á árunum 1918 til 1924 voru gerðir 20 verslunar- 29 ísland fékk stöðu lands en ekki ríkis. Innan danska konungsríkisins j*átu verið mörg lönd en ekki mörg rfki. Helstu stofnanir íslensks samfélags voru kenndar við landið ísland en ekki ríkið allt fram til ársins 1918. 30 Frumvarp til dansk-íslenskra sambandslaga var lagt fram á Alþingi á sérstöku aukaþingi haustið 1918 þar sem það var samþykkt óbreytt 9. september. Rúmum mánuði síðar fór fram þjóðar- atkvæðagreiðsla um samninginn og guidu 90,9% samþykki sitt við honum. Aðeins 43,8% kosn- ingabærra manna tóku þátt. Frumvarp til dansk-íslenskra sambandslaga var samþykkt á danska þinginu 27. nóvember en samningurinn tók gildi 1. desember eftir að konungur Danmerkur og íslands hafði undirritað lögin, en nú var nafn íslands í fyrsta sinn tekið upp í formlegan titil konungs. 31 Gunnar G. Schram: Ágrip af þjóðarétti. Rvík. 1986, bls. 13. 32 Sama heimild, bls. 28. 33 Helgi P. Briem (útg.): Samningar íslands við erlend ríki I. Rvík. 1963, bls. 5. 34 Einar Arnórsson: Þjóðréttarsamband íslands og Danmerkur, bls. 28. 31
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.