Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 83

samningu þessarar lögbókar var í mjög ríkum mæli byggt á fyrirmyndum frá
þýsku borgaralögbókinni, BGB, bæði um efni og efnisskipan. Jafnframt var
m.a. höfð hliðsjón af ýmsum efnisþáttum og ákvæðum lögbóka Svisslendinga,
Brasilíumanna og Argentínubúa, auk þess sem reynt var að halda í vissar réttar-
hefðir af spænskum uppruna sem þróast höfðu í Perú. Lögbók þessi var almennt
talin afar vönduð á sínum tíma en úreltist þó smám saman eins og verða vill.
Ný lögbók, sú þriðja í röðinni frá upphafi, kom síðan til sögunnar árið 1984
og er hún enn í gildi. Atti hún sér langan aðdraganda og við samningu hennar
var í miklum mæli byggt á aðferðum samanburðarlögfræðinnar og fyrirmyndir
að sumum ákvæðum hennar sóttar víðsvegar að. Meðal annars var lögð áhersla
á að jafna réttarstöðu allra borgara og tekið var tillit til ýmissa nýrra viðhorfa í
fjánnunarétti, sbr. t.d. ákvæði um heimild fyrir dómstóla til að víkja til hliðar
óhóflega íþyngjandi samningsskilmálum þegar sérstaklega stendur á, en það
mun þá hafa verið nýmæli í rétti Suður-Ameríkuríkja sem yfirleitt einkenndist
af nokkurri íhaldssemi á því sviði.
Enda þótt framsækin viðhorf auðkenndu núgildandi lögbók að margra mati
þegar hún leit dagsins ljós, hefur þeirri skoðun vaxið mjög fylgi á síðari árum
að hún sé í raun réttri orðin ófullnægjandi á ýmsum réttarsviðum vegna breyttra
þjóðfélagshátta þótt enn hafi hún ekki náð tvítugsaldri. Einkum hefur þetta
verið talið eiga við um þau ákvæði lögbókarinnar sem lúta að viðskiptum. I
októbermánuði 1996 var með lögum sett á fót nefnd til gagngerrar endurskoð-
unar á lögbókinni, en starfsemi þeirrar nefndar hefur a.m.k. ekki enn sem komið
er leitt til neinna meiri háttar breytinga á henni.
5.2.5 Lögbækur Brasilíu
Réttar- og stjórnskipunarsaga Brasilíu varð með nokkuð öðrum hætti en
almennt átti við um fyrrum nýlendur Spánverja í Suður-Ameríku og blóðs-
úthellingar urðu þar m.a. talsvert minni. Allt frá upphafi landnáms hvítra manna
- og síðan til langframa - fóru Portúgalar með stjórn þar. í fyrstunni var um
nýlendustjórn að ræða, síðan varð Brasilía um skeið eiginlegur hluti portú-
galska konungdæmisins en að lokum varð hún sjálfstætt ríki (keisaradæmi) eftir
einhliða yfirlýsingu þar að lútandi 1822 og án hemaðarátaka. Lýðveldi var
komið þar á fót 1889.
Réttarreglur af portúgalskri rót, sumar fornar að stofni, voru allsráðandi í
rétti Brasilíumanna lengi framan af, og að verulegu marki allt fram á 20. öld,
þótt innlend löggjöf kæmi einnig smám saman til sögunnar. í því sambandi má
m.a. nefna Ordonacoes Afonsinas frá 1446, Ordonacoes Manuelinas frá 1521
og Filipinas frá 1603, en í hinni síðastnefndu löggjöf var í ríkum mæli fjallað
um einkaréttarmálefni. Skömmu eftir stofnun keisararíkisins var ákveðið með
lögum að fyrmefnd löggjöf frá eldri tímum skyldi gilda í landinu enn um hríð
þar til ný brasilísk borgaralögbók (og önnur heilsteypt löggjöf í kjölfar hennar)
leysti hana af hólmi. En þar á varð afar löng bið!
77