Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Blaðsíða 90

Ótti við afbrot hefur sýnt sig að vera ekki jafnmikill meðal allra í sam-
félaginu heldur birtist hann á mynsturbundinn hátt milli ólíkra hópa. Skýrt
dæmi um þetta mynstur er að óttinn virðist einkum hrjá þá sem búa í þéttbýli
(Ollenburger, 1981), oft bundinn við tiltekin mannmörg svæði eins og mið-
borgir. Jafnvel þótt opinber gögn sýni að konur og eldri borgarar séu sjaldnar
þolendur afbrota en aðrir virðist ótti við afbrot vera meiri meðal þeirra
(Clemente og Kleiman, 1976) þótt sumir hafi sett fyrirvara um meiri ótta meðal
eldri borgara (Ferraro, 1995). Sömuleiðis hafa rannsóknir sýnt að þeir sem að
jafnaði eru meiri þolendur afbrota en aðrir, eins og fátækir og minnihlutahópar,
óttast afbrot í ríkari mæli en aðrir (Skogan og Maxfield, 1981). Það sem virðist
sameina þessa ólíku hópa er skynjun þeirra á meira varnarleysi fyrir afbrotum
og almennt lakari félagsleg staða þeirra í samfélaginu sem virðist ýta undir ótta
þeirra og draga úr öryggiskennd.
Afbrot valda einstaklingum óneitanlega tjóni en afleiðingamar eru samt
víðfeðmari en svo og birtast í ótta sem getur komið niður á lífskjörum og
almennri líðan fólks í samfélaginu. Þó að ótti við afbrot sé ekki alltaf raunsær
getur hann eigi að síður ýtt undir hræðslu við ókunnuga og hið óþekkta, dregið
úr ferðum fólks á opinbera staði og þannig haft áhrif á samfélagskennd okkar.
Ekki síður leiðir ótti við afbrot til þess að nauðsynlegt er talið að læsa að sér
dyrum og gluggum, kaupa sér dýr öryggiskerfi, taka sjálfsvarnamámskeið, fyrir
utan margvíslegar almennar aðgerðir eins og aukna lýsingu á opnum svæðum
og uppsetningu öryggismyndavéla. Mikilvægi rannsókna á þessu sviði er því
mjög mikið, ekki bara til að kortleggja dreifingu óttans heldur og ekki síður til
að varpa ljósi á hvað veldur honum og benda á leiðir til úrbóta.
Rannsókn sú sem sagt verður frá hér gefur innsýn í hluta af viðfangsefninu
um ótta við afbrot og öryggiskennd fólks í samfélaginu. Hér er öryggiskennd
Reykvíkinga í miðborginni mæld tvisvar árið 2001 og borin saman við um-
fjöllun fjölmiðla um miðborgina um það leyti sem kannanimar fóru fram.
Athugað verður hvort ótti við afbrot hafi áhrif á ferðir fólks í miðborginni og
hvort að umfjöllun fjölmiðla geti haft áhrif á öryggiskennd fólks.
Miðborg Reykjavíkur er eins og alþjóð veit tiltölulega lítið og afmarkað
svæði og þar eru langflestir barir og veitingastaðir alls höfuðborgarsvæðisins
þar sem um tveir þriðju hlutar íbúar landsins búa. Þama er því helsta skemmti-
hverfi landsins og þangað streymir fólk, mestmegnis af yngri kynslóðinni, um
helgar og fyllir helstu staðina. Ekki er óalgengt að mikil örtröð skapist við
vinsælustu staðina og stundum sýður upp úr og ofbeldisverk eiga sér stað.
Fjölmiðlar fylgjast yfirleitt mjög vel með þessu svæði og lýsingar eru stundum
mjög dramatískar. Þetta kemur þó í bylgjum, stundum er miðbærinn í brenni-
depli fjölmiðla en stundum ekki. Sú spurning sem vaknar í þessu sambandi er
hvort umfjöllun fjölmiðla hafi áhrif á viðhorf fólks til miðborgarinnar og ef svo
ér í hverju þau áhrif felast.
84