Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1918, Blaðsíða 40

40
maga, Iifur og lungu og korria þeim i meira og nrinna upp-
nám. Það væru þessar líkámshræringar og þelta afturkast
frá likamanum, sem væri lrin eiginlega undirstaða og orsök
geðshræringanna. Eða eins og James komst að orði: —
»skjmsamlegra væri að segja, að vjer fyndurn til hrvgðar, af
þvi að vjer grjetum, til reiði, af því að vjer reiddum höggs,
lil hræðslu, af því að vjer skylfum á beinunum, heldur en
að segja, að vjer grátum, reiðum til höggs eða skjálfum, af
því að vjer, eftir því sem á stendur, sjeurn hryggir, reiðir
eða hræddir«. Eða með óbrjáluðum orðum hans sjálfs:
»The emotion here is nothing but the feeling of a bodily
state, and it has a purely bodily cause.« 3)
Þólt kenning þessi hefði um eilt skeið töluverðan byr, þá
eru víst fáir, sem aðhyllast hana lengur. Því að livorki
James nje Lange nje neinum fylgifiskum þeirra hefir tekist
að sanna, að ekkert andlegt tilefni þyrfti til geðshræringa
vorra, og að þær því eingöngu væru af líkamlegum upp-
runa.
Fyrst er nú það, að þótt t. d. nautn ýmissa efna geti
konrið oss frekar í eilt skap en annað, þá er það engin
sönnun þess, að geðshræringar þær, sem maður kann að
komast í undir þessum áhrifum, stafi frekar frá likams-
hræringunum en sjálfum heilahræringunum. Því að vitan-
legt er, að efni þessi hafa jafnt og ef til vill öllu fremur
áhrif á sjálfan heila manns, þar sem hann er næmari en
aðrir partar líkamans; en þá getur auðvitað heilinn eins
vel og líkaminn hneigst frekar í áttina til eins skaps en
annars; hann þarf því alls ekki þeirra hluta vegna að bíða
eftir afturkastinu frá líkamanum til þess að lcomast í það
og það skap, og hann getur þá alt eins vel og endrarnær
ráðið því, í hvaða skap eða geðshræringu maðurinri kemst.
í pðru lagi er það að athuga, að ef það væri afturkastið
frá líkamanum, sem hleypti geðshræringum vorum af stokk-
unum, þá yrði að vera eilthvert ofurlítið bil millj líkams-
hræringanna annars vegar og geðshræringanna hins vegar,
sem vitanlega æltu að koma nokkru á eftir líkamshræring-
unum. En þólt maður beiti tímamælum, er ná þúsundasta
parti úr sekúndu, hefir manni aldrei lekist að finna slíkt
bil milli líkamshræringanna og geðshræringanna.1 2) Sje um
1) James: Principles of Psychology, It, p. 450 og 459.
2) Sbr. Lehmann: Grundziige der Psychophysiologie, Leipzig, 1912,
p. 726,!.