Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1918, Blaðsíða 27

27
Því ákafar sem maður óskar einhvers og því fleira sem
mælir á móti því, því ó 11 a b 1 a n d n a r i verður maður um
úrslitin. En því minni vonir, sem maður getur gert sjer, og
gangi þó alt að óskum, því meiri verður fögnuðurinn
yfir úrslitunum.
Hafi maður vænst einhvers fastlega, en það mót von manns
bregst, finnur maður til meiri eða minni vonbrigða.
Þrái maður eitthvað af heilum hug, en hafi þó jafnan orð-
ið fyrir vonbrigðum, en geti á hinn bóginn litlar eða engar
vonir gert sjer, tekur maður að verða úrkula vonar og
fyllist þá annaðhvort fífldirfsku örvæntingarinnar
eða hreinni og beinni ö r v í I n a n og leggur þá alveg árar
í bát.
Þetta virðist nú alt svo Ijóst og í augum uppi, að það þarf
naumast frekari viðhótar nje skýringar. En þá er að athuga
horfkendirnar hverja fyrir sig.
Vonin. Þótt manni líði illa á líðandi stund, varpar jafnan
vonin fegri bjarma yfir það, sem framundan er. Hún eykur
því löngun manns til þess að komast úr ástandi því, sem
maður er i, og skapar manni þá oft ýmsar miður staðgóðar
framtiðarhillingar. Og enn annað gerir vonin; hún bindur
jafnan huga manns enn fastar við markmið það, sem hún
er tengd við, hvort sem það er nú skynjað eða hugsað, en
með þessu ýtir hún undir viðleitni manns og eflir hana.
Hún eflir löngunina og stælir viljann, en andælir jafnframt
öllu þvi, sem kann að draga úr manni kjarkinn. En geri
maður sjer of góðar vonir eða of miklar gyllingar, er hælt
við, að maður verði fyrir vonbrigðum; enda draga stundum
dagdraumar manns um framtíðargengið úr framkvæmdun-
um og gera mann að draumfífli sinna eigin vona.
Öryggið. Um öryggistilfinninguna og sjálfbirgingsskapinn,
sem stundum leiðir af henni, er aftur á móti þetta að segja.
Öryggið bælir niður allar efasemdir. Það gerir mann einbeitt-
an og áræðinn og er því ágætur eiginleild, einkum þó á síð-
asta spretlinum. En jafnan slakar öryggið þó á aðgætninni
og elur með manni andvaraleysi, sem getur komið manni
illa i koll. Öryggi, sem orðið er að blindu sjálfstrausti, er oft
beinasti vegurinn til ófarnaðar, því segir latneskt máltæki, að
guðirnir slái þá blindni og brjálæði, er þeir vilja tortíma.
Haldi maður aftur á móti augunum opnum fyrir örðugleik-
um þeim, sem á vegi manns kunna að verða, og beiti hæfi-