Dvöl - 01.07.1940, Síða 31

DVÖL
189
Þrætugjarnir eru íslendingar og
una því illa, aö hlutur þeirra sé
fyrir borð borinn. Að því leyti eru
þeir ósviknir arftakar víkinganna.
Aftur á móti virðast þeir eftirbátar
forfeðra sinna um stórbrotna göf-
ugmennsku, vinfestu og drengskap.
Má efalaust rekja hnignun þeirra
eiginleika til allskonar hörmunga,
sem yfir þjóðina hafa dunið — ó-
frelsis, drepsótta, hallæra og verzl-
unaránauðar. Enda virðist tor-
tryggni rík í eðli íslendinga og jafn-
vel undirferli. Verður þess einkum
vart í viðskiptum við kaupmann-
inn og veraldlega embættismenn
íslenzka og danska, einkum þó
danska. Yfirleitt á Danskurinn
ekki upp á pallborðið hjá þeim.
Enda þótt kristindómurinn hafi
breytt í mörgu hugsunarhætti þjóð-
arinnar, má þó enn finna ýms
merki hins forna átrúnaðar. Það
tíðkast að vísu ekki lengur, að börn
séu borin út, en hitt er alsiða, að
mæður hafi ekki börn sín sjálfar
á brjósti, heldur komi þeim í fóstur
til grannkonu þeirrar, sem tekið
hefir á móti barninu. Þar er það
oftast falið umsjá gamallar konu,
og má geta nærri, hvernig slíkt
fóstur er. Niðurstaðan verður því lík
og á dögum heiðninnar. Þá voru
börnin borin út, en nú murkast úr
þeim líftóran á annan og seinlegri
hátt. Þetta er þeim mun furðulegra,
þegar þess er gætt, að íslendinga
tekur mjög sárt til barna sinna og
auðsýna þeim annars ástríki í hví-
vetna. Og þau fáu börn, sem lifa af
fyrsta árið, hljóta venjulega gott
uppeldi.
íslendingar eru enn sem fyrr frá-
bærlega gestrisnir. Þó að nú sé að
vísu hætt að leysa gestinn út með
gjöfum, á ferðamaðurinn jafnan
vísar hinar beztu móttökur og fyrir-
greiðslu. Og þegar gesturinn fer,
þykir það sjálfsögð skylda, að hús-
bóndinn söðli hest sinn og fylgi
honum úr garði.
Þó að bókmenntum hafi hnignað
frá því sem áður var, er lestrar-
hneigð alþýðunnar meiri en hjá
nokkurri annarri þjóð. Á veturna
eru íslendingasögurnar lesnar upp-
hátt. Á því þreytast menn aldrei.
Margir hafa meira að segja ofan
af fyrir sér með því að ferðast um
og lesa upphátt fyrir fólkið eða
kveða rímur. Flestir eru læsir og
skrifandi, en reikningskunnáttan
oftast bágborin. Eftirtektin er yfir-
leitt rík og greindin skörp. Oft hefir
það vakið furðu mína, hversu rök-
rétt óbreyttir alþýðumenn hugsa
og álykta. Aðeins á einu sviði virtist
mér hinni meðfæddu, heilbrigðu
skynsemi fólksins fatast. Það var
þegar talið barst að ýmiskonar
náttúrufræðilegum fyrirbærum. —
Og furðulegt má það heita, að land,
sem er frábærlega vel fallið til nátt-
úrufræðilegra iðkana, hefir aldrei
átt á að skipa neinum dugandi
náttúrufræðingi. Jónas Hallgríms-
son, sem dó í blóma lífsins, var
meira skáld en náttúrufræðingur.
Það gegnir furðu, hve rík lestrar-
hneigð íslendinga er, þegar þess er