Dvöl - 01.07.1940, Síða 54

212
DVÖL
Sagait aí Joiii Jónssyni
Ettir kollx'in írá Sti'ömi
Það var orðið langt síðan Jón
Jónsson settist á reiðingahlaðann
í Holti. Eftir því, sem elztu menn
sögðu, hafði hann haldið til þarna
í skemmuhorninu frá ómunatíð —
og alltaf var Jón hinn sami. Það
voru að vísu munnmæli, að veðra-
skipti færu stundum dálítið í skap-
ið á Jóni, en tæpast voru að því
mikil brögð, og engum var það til
meins. En þá sögðu menn, að boð-
aði versnandi tíðarfar, ef Jón
heyrðist berja hælunum venju
fremur í reiðingahlaðann, og það-
an stafaði þetta dimma og ofur-
lítið hola hljóð, sem stundum
barst greinilega um bæinn í Holti.
Svona leið tíminn. Ójá — leið
segjum við, en því var nú ekki til
að dreifa hjá Jóni Jónssyni. í
hans furðulegu tilveru leið tím-
inn ekki. Hann stóð kyrr.
Jón Jónsson skynjaði aldrei
annan tíma en yfirstandandi
augnablik, og þetta augnablik var
alltaf sama augnablikið. Það var
orðið ákaflega, ákaflega gamalt,
en við það var ekkert að athuga
út af fyrir sig, ef inn í það hefði
ekki stundum ofizt óviðkunn-
hafizt handa allrösklega til þess að
útrýma þessum tvískinnungi. Þeir,
sem telja það ómaksins vert, að
bjarga menningu okkar, verða að
anlega óljós og þokukennd skynj-
un um eitthvað annað, sem
stundum var bundið við skemm-
una, reiðingahlaðann og sjálfan
hann, en sem þó tilheyrði ein-
hverjum öðrum og óskiljanlegum
heimi. Og Jón barði hælunum í
reiðingahlaðann og skotraði grá-
hvítum glyrnunum upp mót sót-
ugum smiðjuröftunum og nokkr-
um feitum sauðarkrofum, sem
hengu þar á rá, og sem raunar
voru nú löngu etin. — Aumingja
Jón Jónsson. Hann var löngu dauð-
ur. Hann var draugur.
Nú er það mikið spursmál, hve
vel þér gengur að setja þig í spor
gamals draugs. Það var til dæmis
þetta með reiðingshlaðann. Hann
var náttúrlega horfinn úr smiðj-
unni fyrir löngu, svo að í sjálfu sér
sat Jón ekki á neinu. En Jón sjálf-
ur var þá heldur ekki neitt í þeim
skilningi.
Og þá komum við að því, að ef
við eigum að halda áfram með
söguna af Jóni Jónssyni, verðum
við líka að sleppa öllum venju-
legum skilningi á hlutunum í
sambandi við hana.
gera sér ljóst, hvers konar átök eru
nauðsynleg og hvers konar and-
staða það er, sem mætir þeim á-
tökum.