Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Blaðsíða 77

77
AndReA HJÁlmSdÓTTIR, þÓROddUR bJARnASOn
(2005a, 2005b) til dæmis haldið því fram að baráttu fyrir jafnrétti kynjanna sé að mestu
lokið á íslandi. Sá kynjamunur sem eftir standi, þar með talinn launamunur kynjanna,
sé að mestu afleiðing af frjálsu vali einstaklinga á störfum, framabrautum og raunar
grunngildum í lífinu. Hann telur að tilraunir til að eyða slíkum kynjamun stríði því
gegn frelsi einstaklinga til að lifa sínu lífi á þann hátt sem þeir kjósa. Svipaða andstöðu
í nafni frelsis gegn kröfum um aukið jafnrétti má greina í umræðum um femínisma í
bloggheimum á undanförnum misserum, eins og eftirfarandi athugasemd sýnir: „Ég
get bara ekki séð hvernig húsverk innan veggja heimilisins geti verið jafnréttismál…
Hvernig fólk stýrir og skiptir hlutverkum á milli sín finnst mér engum öðrum koma
við“ (Hans Jörgen Hansson, 2007). Þvert á þessar hugmyndir sýna rannsóknir að konur
styðja breytingar í átt til jafnari þátttöku kynjanna á opinberum vettvangi, sem og
í einkalífi, í mun ríkari mæli en karlar (Þorgerður Einarsdóttir og auður Magndís
Leiknisdóttir, 2007). Því virðist nokkuð langsótt að skýra megi misrétti kynjanna sem
afleiðingu af frjálsu vali kvenna.
Hugmyndir um náttúrulegan kynjamun og sérstaka hæfni kvenna til að gæta bús og
barna þóttu löngum réttlæta ójafna skiptingu heimilisstarfa og kynjamisrétti almennt
(Þorgerður Einarsdóttir, 2004). athyglisvert er að unglingar sem telja kyn ekki skipta
máli, og aðhyllast þannig „kynblind“ viðhorf til verkaskiptingar kynjanna sem frjálst
val einstaklinga, eru engu að síður mun líklegri til að telja matseld, þrif og umhyggju
barna í verkahring eiginkonunnar en fjármál og umhirðu bifreiðar í verkahring eigin-
mannsins (Þóroddur Bjarnason og andrea Hjálmsdóttir, 2008). Þannig virðast rök
frjálslyndis og einstaklingsfrelsis geta dregið úr stuðningi við jafnrétti kynjanna á
svipaðan hátt og rök eðlishyggju og náttúrulegs kynjamunar gerðu áður fyrr (andrea
Hjálmsdóttir 2007; Þóroddur Bjarnason og andrea Hjálmsdóttir, 2008).
markmið rannsóknarinnar
Viðhorf til jafnréttismála endurspegla þætti á borð við samskipti kynjanna, gildismat
og menningu. Þau geta jafnframt gefið vísbendingu um hugsanlega framtíðarþróun
þjóðfélagsins. Viðhorf til verkaskiptingar á heimilum eru sérlega mikilvæg í þessu
sambandi, enda fléttast þar saman einkalíf og opinbert líf einstaklinganna með marg-
víslegum hætti (Hochschild og Machung, 1989). aukinn þátttaka kvenna í atvinnulífi
Vesturlanda hefur ekki endilega skilað sér í jafnari verkaskiptingu inni á heimilum
(Knudsen og Wærnes, 2008). Þættir á borð við starfshlutfall utan heimilis, menntun
og tekjur spá að nokkru fyrir um jafnræði í verkaskiptingu á heimili (Bianchi, Milkie,
Sayer og Robinson, 2000; Bittman, England, Folbre, Sayer og Matheson, 2003; Cunn-
ingham, 2007; Evertsson og Nermo, 2007; Kitterød og Pettersen, 2006). Viðhorf til jafn-
réttismála hafa hins vegar einnig sjálfstæð áhrif á verkaskiptingu á heimili meðal bæði
fullorðinna (Fuwa, 2004; Geist, 2005; Lewin-Epstein, Stier, og Braun, 2006) og ungl-
inga (Silvan-Ferrero og Lopez, 2007).
Markmið þessarar rannsóknar er að meta breytingar á jafnréttisviðhorfum ungl-
inga frá árinu 1992 til ársins 2006. Viðhorf til verkaskiptingar á heimilum meðal nem-
enda í 10. bekk grunnskóla á þessum tveimur tímabilum eru borin saman á grundvelli