Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Blaðsíða 62

62
STARFSHæFnI kennARA
sem þeir tóku í fyrsta skipti virkan þátt í kennslu. Þátttakendur í hverjum háskóla
fengu upplýsingar um verkefnið í heild og síðan eftirfarandi fyrirmæli og spurningar:
• Lýstu viðfangsefni (einu) sem tilheyrir kennarastarfinu og þér finnst vera sérstaklega
erfitt. Hvers vegna er þetta viðfangsefni erfitt?
• Hvaða viðfangsefni kennarastarfsins telur þú þig einkum ráða vel við? Hvers vegna?
Tímarammi og fyrirmæli voru samræmd. Gögn voru skráð og íslenskir og færeyskir
textar þýddir á dönsku. Rannsóknarhópurinn greindi gögnin sameiginlega haustið
2007. Ákveðið var að leggja ekki áherslu á samanburð milli stofnana að þessu sinni en
taka þess í stað mið af hópnum sem einni heild.
Rannsakendur hafa í kjölfarið beitt ólíkum fræðilegum hugtökum og kenningum
við frekari úrvinnslu gagna og til að dýpka skilning á afmörkuðum þemum (Bjarna-
dóttir, Brekke, Karlefors, Nielsen og Søndenå, 2008).
Eins og áður segir beini ég í grein þessari athyglinni að viðfangsefnum sem krefjast
þess að nemarnir vinni með eigin persónu, í þeim tilgangi að varpa ljósi á persónulega
hlið starfshæfninnar sem æskilegt er að nemarnir efli til að geta tekist á við framtíðar-
starf sitt sem kennarar.
niðurstöður
í ljós kom að hegðunarvandamál, blandaðir nemendahópar og einstaklingsmiðuð
kennsla voru ofarlega á baugi meðal þátttakenda frá öllum háskólunum. Einnig var
ljóst að vandamálin tengdust oft persónu kennarans. Um það bil helmingur svaranna
frá þátttakendunum 114 um erfið viðfangsefni kennara féll í þann flokk sem hér er
skoðaður. Þá er átt við að persónulegir þættir eru hluti vandans enda þótt viðfangs-
efnin feli stundum líka í sér kröfu um að unnið sé með faglega þekkingu og hagnýta
færni eða væntingar um ytri úrbætur í skólastarfinu.
Helstu einkenni á lýsingum nemanna á persónulegum viðfangsefnum eru:
• viðfangsefnin snúast að verulegu leyti um mannleg tengsl eða samskipti
• hluti nemanna upplifir vanmátt – þeir virðast ekki sjá fyrir sér lausn á vandanum
• viðfangsefnin eru flókin og tengjast yfirleitt víðara samhengi – þ.e. faglegri, menningar-
legri eða félagslegri umgjörð kennarastarfsins
í næstu tveimur köflum verður fjallað nánar um þessar niðurstöður og notuð til þess
dæmi úr lýsingum nemanna. Strikað er undir orð eða hluta setninga sem lýsa við-
fangsefninu og feitletranir vísa til víðara samhengis. í kaflanum „Ályktanir og um-
ræða“ verða dregnar ályktanir um æskilega starfshæfni; annars vegar frá sjónarhóli
kennaranema og hins vegar með hliðsjón af fræðilegri umgjörð rannsóknarinnar.
Persónuleg viðfangsefni
Tengslin við aðra virðast vera rauður þráður í svörum nemenda. Margir nemendur
greina frá vandamálum í tengslum við stjórnun og vald; orðalagið er mismunandi,
sumir telja mikilvægt að geta „sett mörk“.