Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Blaðsíða 55

55
RAgNHIldUR bJARNAdÓttIR
Starfshæfni kennara
frá sjónarhóli norrænna kennaranema
Markmið rannsóknarinnar er að varpa ljósi á þau viðfangsefni kennara sem eru sérlega erfið
að áliti norrænna kennaranema og reyna á persónulega hæfni þeirra, og komast að niðurstöðu
um hvers konar starfshæfni sé nauðsynleg til að kennari ráði við slík viðfangsefni. Skilgrein-
ingar á starfshæfni kennara, rannsóknir á kennarahlutverkinu og félagslegar kenningar mynda
fræðilega umgjörð rannsóknarinnar. Þátttakendur í rannsókninni voru 114 kennaranemar:
íslenskir, færeyskir, norskir og sænskir. Þeir skrifuðu lýsingu á erfiðu viðfangsefni kennara
eftir að hafa verið í vettvangsnámi í lok fyrsta námsárs. Helstu niðurstöður eru að félagsleg
tengsl séu kjarninn í persónulegum viðfangsefnum og þau tengjast hugmyndum nemanna um
kennarahlutverkið og ríkjandi viðmiðum um skólastarf. Til að ráða við slík viðfangsefni telja
nemarnir sig þurfa að ná tökum á hæfni í félagslegum samskiptum, stjórnun og sjálfsstjórn.
Niðurstöður fræðilegrar greiningar benda til þess að styðja þurfi kennaranema við að ná tökum
á að beita eigin þekkingu og viðhorfum í starfi og að beita félagslegum náms- og starfsaðferðum
til að menntast í átökum sínum við þau vandamál og það öryggisleysi sem einkennir kennara-
starf í nútímasamfélagi.
inn gang ur
Fyrir nokkrum árum skrifuðu rúmlega 100 íslenskir kennaranemar lýsingu á því við-
fangsefni kennarastarfsins sem þeim fannst sérlega erfitt eða kvíðvænlegt. Nemunum,
sem voru á grunnskólabraut í Kennaraháskóla íslands, var ætlað að varpa ljósi á sýn
kennaranema á starfshæfni grunnskólakennara og auka skilning á því hvernig stuðla
má að slíkri hæfni í kennaranámi (Ragnhildur Bjarnadóttir, 2004, 2005).
Nemarnir skrifuðu lýsingu á erfiðu viðfangsefni kennarans þrisvar sinnum á náms-
ferlinum og voru í öll skiptin einkum uppteknir af vandamálum sem tengdust aga
og stjórnun, skipulagi og framkvæmd kennslu, vandamálum einstakra nemenda og
foreldrasamstarfi. Það sem vakti þó einkum athygli var að mörg vandamálin voru
af persónulegum toga, þ.e. tengdust persónulegum eiginleikum nemanna sjálfra og
tengslum þeirra við aðra. Þetta varð til þess að slíkum svörum var skipað í sérstakan
flokk sem þó skaraðist töluvert við aðra flokka, en þau snerust meðal annars um
stjórnun og eigin viðbrögð í starfinu.
Uppeldi og menntun
17. árgangur 2. hefti, 2008