Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Síða 35

35
ÁSdíS HReFnA HARAldSdÓTTIR, SIgRún AðAlbJARnARdÓTTIR
um á skólaþróun. Hún lagði mikla áherslu á að leitað væri eftir hugmyndum nem-
enda um margvíslega þætti sem snerta skólastarfið. Hún sagði að slík aðild nemenda
væri brýn og gæti styrkt þá sem námsmenn. Slík samskipti veittu aðra sýn á starfið:
kennarann, kennsluhættina, samskiptin, námið og skipulag skólans. Kennarar hefðu
áhrif á framgang og breytingar í skólastarfi en leiðsögumenn þeirra í því ferli væru
nemendurnir og því brýnt að fá fram sjónarmið þeirra.
Því má segja að á síðustu tveimur áratugum eða svo hafi menntunarfræðingar
vaknað til vitundar um mikilvægi þess að leita eftir viðhorfum nemenda til skóla-
starfs. Hugsunin er í anda Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna (1989, t.d. 12.−14. gr.);
að hlusta á raddir barna og unglinga, tryggja tjáningarfrelsi þeirra og hafa hagsmuni
þeirra að leiðarljósi.
Rannsóknir á hugmyndum nemenda um góðan kennara
Á erlendum vettvangi má finna athuganir og rannsóknir á hugmyndum nemenda um
góðan kennara. Áhugaverð athugun var t.d. gerð í 50 löndum á vegum skólaþróun-
ardeildar UNESCO þar sem 500 nemendur á aldrinum sex til tólf ára voru spurðir hvað
einkenndi góðan kennara (Khawajkiie, Muller, Niedermayer og Jolis, 1996). Tilefnið
var að huga að breyttum áherslum og kröfum til kennara á 21. öld. Svör barnanna voru
margvísleg og endurspegluðu gjarnan heim þeirra. Sem dæmi má nefna: Kennarinn er
nemendum líkt og rigningin akrinum (drengur frá Mexíkó). Sum barnanna nefndu jafn-
rétti: Kennarinn má ekki gera upp á milli nemenda, halda upp á suma en ekki aðra, greina á
milli fátækra barna og ríkra eða ekki svo gáfaðra barna og gáfaðra (drengur frá Zimbabwe).
Enn önnur ræddu æskilega framkomu kennarans við nemendur: Þeir mega ekki vera
strangir og reiðir af því að þá verða börnin hrædd við þá og vilja ekki fara í skólann (stúlka
frá Tékklandi). Einnig komu fram hugmyndir um hlutverk kennarans: Góður kennari
kennir ekki aðeins greinarnar heldur miklu meira en það. Hann gefur okkur nýjar hugmyndir
og skýrir út fyrir okkur ýmislegt sem við erum í vafa um. Hann gerir bekkinn skemmtilegan og
ekki að fangelsi (stúlka frá Portúgal). annað svar lýsir hugsun barns um siðferðilegan
þátt kennslunnar sem undirbúning fyrir framtíðina: Þeir ættu eingöngu að kenna góða
hluti með orðum sínum og gjörðum vegna þess að það er í æsku sem maður fær leiðsögn fyrir
framtíðina (stúlka frá Chile). Þessi svör endurspegla nokkra rauða þræði sem almennt
komu fram hjá börnunum: að kennarinn sé umhyggjusamur, hann líti á alla sem jafna,
hverjir svo sem hæfileikar þeirra séu eða aðstæður, hann sé skilningsríkur og ekki of
strangur og leggi grunn að framtíð þeirra með leiðbeiningum sínum og framkomu.
Ríkt er í huga barnanna að kennarinn sé sanngjarn, umhyggjusamur, leiðandi og góð
fyrirmynd.
Svipaðar niðurstöður komu fram í annarri rannsókn þar sem sjö til tólf ára nemendur
voru beðnir um að gefa kennurum góð ráð og setja fram reglur í því skyni (Thomas
og Montomery, 1998). Óháð árgöngum og skólum töldu nemendur eftirfarandi þætti
mikilvægasta í fari góðs kennara: Hann átti að vera vingjarnlegur, umhyggjusamur,
skilningsríkur, sanngjarn og skemmtilegur. Samsvarandi reglur voru: ekki öskra, vertu
vingjarnleg, hlustaðu, vertu sanngjörn og hlæðu stundum.
í rannsókn askell-Williams og Lawson (2001) svöruðu nemendur á aldrinum tíu til