Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Blaðsíða 99

99
bÖRkUR HAnSen, ÓlAFUR H. JÓHAnnSSOn, STeInUnn HelgA lÁRUSdÓTTIR
Deildarstjórar skapa aukið svigrúm
Ráðning deildarstjóra hefur tvímælalaust haft áhrif á hlutverk skólastjóra og skapað
þeim aukið svigrúm til að ákvarða í hvaða viðfangsefni þeir verja einkum tíma sínum.
Með tilkomu deildarstjóra telja um 70% skólastjóra sig verja meiri tíma en áður til að
sinna verkefnum á sviði stefnumótunar. Röskur helmingur skólastjóranna telur sig
hafa meiri tíma til daglegrar stjórnunar og álíka margir segjast verja meiri tíma í ráð-
gjöf við starfsfólk. Ekki er unnt að ráða af svörunum hvað felst einkum í slíkri ráðgjöf
en gera má ráð fyrir að hún beinist að faglegum málefnum í bland við persónuleg mál-
efni einstaklinga. í heildina benda niðurstöður til þess að skólastjórar geti í auknum
mæli einbeitt sér að þeim viðfangsefnum sem þeir sjálfir telja brýnust og á það við um
alla sem svöruðu, óháð þáttum eins og stærð skóla eða staðsetningu, og er þetta eitt
dæmi um þá einsleitni sem virðist einkenna íslenska grunnskóla.
í rannsókn Sigríðar önnu Guðjónsdóttur (2006) á afstöðu skólastjóra og kennara til
deildarstjóra kom fram að bæði skólastjórar og kennarar eru ánægðir með störf deild-
arstjóra en skólastjórar þó mun ánægðari en kennararnir enda eiga yfir 80% skóla-
stjóra dagleg samskipti við deildarstjóra sína. í rannsókn Sigríðar önnu kemur einnig
fram að nokkur hluti kennara (um 30%) telur sig ekki þekkja vel til starfa deildarstjóra
og má gera ráð fyrir að í þeim tilvikum starfi deildarstjórar meira með skólastjóra
en kennurunum. Bæði skólastjórar og kennarar telja að mikil ábyrgð hvíli á deild-
arstjórum og þeir sinni ekki síst faglegum viðfangsefnum eins og þróunarstörfum,
sjálfsmati skóla og skólanámskrá. Sá aukni tími til stjórnunar sem fengist hefur með
ráðningu deildarstjóra virðist því í verulegum mæli nýttur til að styrkja undirstöður
hins faglega starfs.
Á heildina litið má draga þá ályktun að tilkoma deildarstjóra veiti skólastjórum
svigrúm sem þeir nýti til faglegrar forystu. Rannsókn greinarhöfunda leiddi í ljós að
skólastjórar eru almennt ánægðir með störf deildarstjóra og telja að tilkoma þeirra hafi
eflt faglegt starf skólanna.
Kennarar og erfiðleikar við að virkja þá
í kennarakönnun höfunda árið 2005 var ekki spurt beinlínis um þátttöku þeirra í
ákvörðunum og áhrif þeirra innan sinna skóla. Niðurstöður þeirrar rannsóknar bentu
eigi að síður til þess að kennarar hefðu að jafnaði mikil áhrif á ákvarðanir innan skóla
(amalía, Björnsdóttir, Börkur Hansen og Ólafur H. Jóhannsson, 2006). Áhrif kennara
virðast þó vera mismikil eftir málaflokkum. Fram komu vísbendingar um að kennarar
teldu sig ekki hafa mikil áhrif í fjölmörgum faglegum efnum, svo sem við sjálfsmat
skóla, þróunarverkefni, gerð endurmenntunaráætlana o.fl. Samkvæmt sömu rann-
sókn telja kennarar sig á hinn bóginn hafa mikið faglegt sjálfstæði um kennsluhætti,
námsmat, skólanámskrá, samstarf við foreldra o.fl.
í þeirri rannsókn sem hér er kynnt kemur fram að skólastjórum finnst oft og tíð-
um erfitt að virkja kennara til þátttöku í mikilvægum málefnum, svo sem símennt-
unaráætlunum og sjálfsmati. Ætla má að sá mikli munur sem er á afstöðu skólastjóra
annars vegar og kennara hins vegar til þátttöku kennara í ákvörðunum geti skapað