Frjáls verslun - 01.05.2004, Blaðsíða 65

$
KONUR I UIÐSKIPTALIFIIVIU
STJÓRNUNARSTÍLL KARLA
• Skipa og stjórna.
• Áhersla á verkefni.
• Fela tilfinningar.
• Afla upplýsinga.
• ÁkvarSanataka að ofan.
• Nota formlegt vald.
• Stjórna með umbun og refsingu.
• Áhersla á einstaklingsframlag.
• Áhersla á útkomuna í ákvarðanatökuferlinu.
STJORNUNARSTÍLL KVENNA
• Hafa samskipti og samráð.
• Áhersla á fólk.
• Ræða tilfinningar.
• Skiptast á upplýsingum.
• Dreifð ákvarðanataka.
• Nota persónulegt vald.
• Stjórna með umboði til athafna.
• Áhersla á dreift vald og upplýsingamiðlun.
• Áhersla á ákvarðanatökuferlið sjálft.
Dæmigerðar lýsingar á stjórnunarstíl karla og kvenna.
til að hafa áhrif. Rosener kallar þetta „interactive leadership",
þ.e. hér er um að ræða stjórnunarstíl sem hvetur til þátttöku
í ákvörðunum, leggur áherslu á valddreifingu og upplýsinga-
miðlun og á að vekja áhuga og eldmóð hjá starfsmönnum.
Rannsókn fræðimannanna Alice Eagly og Mary C. Johann-
essen-Schmidt árið 2000 staðfesti niðurstöður Rosener en þær
lögðu spurningalistann the Multifactor Leadership Question-
naire (MLQ) fyrir stjórnendur, samstarfsmenn og undirmenn í
níu löndum. Spurningalistinn mælir, auk stjórnunar með sverði
og stjórnunar með sprota, þriðja stjórnunarstílinn, svonefndan
„laissez-faire leadership" eða afskiptalausa stjórnun. I ljós kom
að kvenstjórnendur skoruðu hærra en karlstjórnendur í
þremur þáttum stjórnunar með sprota: 1) Þær sýna eldmóð
gagnvart framtíðarmarkmiðum; 2) Þær sýna hegðun sem
vekur virðingu og stolt hjá starfsmönnum; 3) Þær leggja sig
fram við að þróa starfsmenn sína og sinna einstaklingsmið-
uðum þörfum þeirra. Auk þess umbuna þær starfsmönnum
sínum fyrir góða frammistöðu, sem er einkenni stjórnunar með
sverði. Karlstjórnendur þar á móti skoruðu hærra í nokkrum
þáttum stjórnunar með sverði og beita oftar afskiptalausri
stjórnun. Þeir virðast leggja meiri áherslu á að veita því athygli
sem úrskeiðis fer í starfi undirmanna og bíða átekta þangað til
vandamál eru orðin langvarandi.
Sálfræðilegir bættir Ein af ástæðunum fyrir þessum mun
kynjanna í stjórnun er sögð vera væntingar samfélagsins. Það
er t.d. búist við því af stelpum að þær séu samvinnufúsar og
rólegar á meðan strákar mega vera háværir og fyrirferðar-
miklir. Strákar taka upp prik og nota það sem sverð eða byssu
á meðan stelpur nota það sem töfrasprota. Við komum tram
við kynin á mismunandi hátt. Rannsókn á sjúkrahúsi leiddi í
ljós að hjúkrunarfræðingar komu ekki eins fram við stelpur
og stráka: Þeir voru ekki eins varkárir með börn í bláum
fötum og bleikum.
Konur og karlar búa í mismunandi menningarumhverfi, tala
um ólika hluti, lesa annars konar bækur, axla mismunandi
ábyrgð og leika sér á annan hátt. í rannsókn, sem gerð var
innan Landhelgisgæslu Bandaríkjanna, komu fram vísbend-
ingar um að stjórnunarstíll karla spretti af leikjum sem þeir taka
þátt í á uppvaxtarárum þar sem allt snýst um samkeppni og að
sigra, á meðan stjórnunarstíll kvenna spretti af leikjum eins og
td. brúðuleik eða mömmuleik þar
sem enginn tapar né vinnur. Afleið-
ingin er að konur sýna öðruvísi
hegðun á vinnustað. Þannig geta
orðið til menningarárekstrar.
Félagsmótunin á sér líka stað í
gegnum fyrirmyndir. Þegar við
vöxum úr grasi þá sjáum við að
hjúkrunarfræðingar eru konur og
læknar karlmenn, kennarar og
fóstrur eru konur en skólastjórar
karlmenn, ritarar eru konur en
framkvæmdastjórar karlmenn.
Síðan myndast smitálag af þessum kynjahlutverkum yfir á
vinnustaðinn þar sem konur halda áfram að þjóna og karl-
menn stjórna. Þetta skýrir líka hvers vegna margar konur
stjórna stoðdeildum eins og markaðsdeild, starfsmannaþjón-
ustu eða fjármáladeild, þær eru s.s. áfram í þjónustuhlutverki.
Umhverfisþættír Ann Morrison, meðhöfundur bókarinnar
Breaking the Glass Ceiling: Can Women Reach the Top of
America’s Largest Corporations? sem kom út árið 1994, er
þeirrar skoðunar að munurinn á stjórnunarstíl kvenna og karla
stafi fremur af umhverfinu en kynjamun. Konur hafi frekar
verið ráðandi í stoðdeildum eða þurft að vinna sig upp í fyrir-
tækjum og þess vegna tileinkað sér ýmsar aðferðir. A þessum
stigum í stjórnskipulaginu hafi þær haft lítið formlegt vald en
borið mikla ábyrgð. Þar virki ekki að gefa skipanir og því hafi
þær lært að koma hlutunum í verk og fá fólk með sér með því
að virkja það til þátttöku og leggja áherslu á samvinnu.
Stjórnunarstíll hvenna eða karla? stjórnunarstíiiinn sem
margar konur hafa tileinkað sér þar sem lögð er áhersla á
þátttöku í ákvörðunum, valddreifingu, upplýsingamiðlun og
að vekja eldmóð hjá starfsmönnum hentar vel í nútímafyrir-
tækjum þar sem krafist er stöðugra breytinga og þátttöku. Þó
væri mistök að kalla þetta stjórnunarstíl kvenna þar sem
margar konur hafa náð að klifra upp metorðastigann með því
að nota hinn hefðbundna „stjórnunarstíl karla“ og hins vegar
hafa margir karlmenn tileinkað sér stílinn sem eignaður er
konum. Æskilegt væri ef bæði kynin myndu tileinka sér kosti
beggja stjórnunarstíla þar sem þeir bæta hvor annan upp. Það
að vera öðruvísi er ekki veikleiki heldur styrkleiki. Með því
að nota stjórnunarstílana í bland verða fyrirtækin sveigjan-
legri og betur í stakk búin til að lifa af í samkeppnisdrifnu og
fjölbreyttu umhverfi.
Flestar rannsóknir hafa aðeins sýnt fram á lítinn mun á
stjórnunarstíl kvenna og karla. Mikilvægt er að hafa í huga að
munur á einstaklingum er líklega meiri en munur á milli kynj-
anna. Fjölbreytnin innan hvors kynjahóps er auk þess mikill.
Kyn er bara einn þáttur. Önnur atriði sem hafa áhrif á stjórn-
unarstíl eru m.a. menntun og hæfni, fyrirtækjamenning,
stjórnunarstíll næsta yfirmanns, viðurkennd viðhorf innan
fyrirtækisins og aðstæðurnar hverju sinni. III
65