Frjáls verslun - 01.05.2004, Blaðsíða 67

n
FRÉTTIR
Umsjón: Guðrún Helga Sigurðardóttir og Vigdís Stefánsdóttir
Tekjuþakið á eftir
Langflestir feður, eða um 80%, hafa farið í fæð-
ingarorlof eftir að lögum um fæðingarorlof
var breytt árið 2000 og fæðingarorlof feðra
tekið upp. Tekjuþak hefur nú verið sett og á ábyggi-
lega eftir að hafa áhrif en - hver þau verða veit nú
enginn. Ekki enn.
Fæðingarorlof er í heildina níu mánuðir.
Mæður hafa rétt til þriggja mánaða fæð-
ingarorlofs, feður lika og svo geta foreldr-
arnir deilt með sér þremur mánuðum
eins og þeir vilja. Heildarlengdin er því
níu mánuðir. Ef foreldrarnir taka
fæðingarorlofið saman allan
tímann þá eru það fjórir og hálfur
mánuður á hvort þeirra. Bundnu
mánuðirnir þrír eru óyfirfæran-
legir milli foreldra nema í því til-
felli að annað hvort deyi áður en
það er búið að fullnýta orlofið sitt.
Foreldrarnir, hvort sem það er
móðirin eða faðirinn, fá 80 prósent af
fyrri launum greidd úr fæðingar-
orlofssjóði ef þau eru á vinnumarkaði,
annars fá þau fæðingarstyrk.
Karlmenn hafa farið miklu oftar í
fæðingarorlof en fjármálaráðuneytið
hafði reiknað með.
að hafa áhrif
Umdeilt hefur verið að ríkið Jjármagni að fullu
fæðingarorlof fyrir mjög launaháa einstaklinga, t.d.
karla. Ingólfur Gíslason, félagsfræðingur hjá Jafn-
réttisstofu, segir að þessu ákvæði hafi verið breytt á
síðasta þingi. Búið að setja tekjuþak upp á 600 þús-
und krónur þannig að einstaklingar fái mest 480 þús-
und krónur á mánuði, ekki hærra. I fljótu bragði
telur Ingólfur að 2% reki sig upp undir þetta þak og
langstærstur hluti þeirra séu karlmenn, um 90%.
Stærsti hluti feðra hefur nýtt sér rétt sinn til fæð-
ingarorlofs frá því nýju lögin tóku gildi árið 2000, eða
um 85 prósent, og það segir Ingólfur að sé íhaldssöm
ágiskun en ekki sé ljóst hvort og þá hvaða áhrif tekju-
þakið hafi. „Þetta er ekki ósvipaður fjöldi og t.d. í
Svíþjóð og Noregi. Munurinn er sá að íslensku
karlarnir taka út miklu lengri tíma en hinir. Þeir tóku
að meðaltali 39 daga árið 2001,67 árið 2002 og 87 árið
2003. Þetta eru vel að merkja bráðabirgðatölur fýrir
árið 2002 og 2003 því að fólk hefur 18 mánuði til að
nýta sér þennan rétt. Tölurnar íýrir bæði 2002 og 2003
eiga því eftir að hækka. Konur taka hins vegar sex
mánuði og gera það jafnt og þétt,“ segir hann.
„Nýting karla hefur verið miklu meiri en fjármála-
ráðuneytið hafði reiknað með og það er gaman að
því. Það er athyglisvert að maður sér greinilega á
greiðslunum hvað launamunur kynjanna er mikill og
það er ánægjulegt að hann fer minnkandi." 11]
Síðasta vígið fallið
Það þótti sjálfsagt hér áður fyrr að drengir færu í skóla.
En konur, hvernig sem gáfum þeirra var háttað, lærðu
að halda heimili og stundum hlýtur það að hafa verið
hreinasta píning fyrir vel gefnar konur að horfa á eftir bræðr-
um sínum ganga menntaveginn. Bræðrum sem stundum
voru miklu verr í stakk búnir til að stunda nám. Smátt og
smátt hefur þetta breyst og nú er svo komið að fleiri konur en
karlar stunda háskólanám. Konur eru fleiri í nær öllum grein-
um og jafnvel læknadeild, sem fyrst í stað var nær eingöngu
karladeild, státar nú af því að konur eru fleiri en karlar.
flrið 2003-2004 voru 144 konur en 122 karlar í deildinni.
Einstaka raungreinar hafa ennþá karla í meirihluta, en þeim
fer fækkandi. Það má ef til vill hafa áhyggjur af minnkandi
menntunarstigi karla?
Árið 2003 voru 5611 konur en 3385 karlar skráð í Háskóla
Islands, 1085 konur og 326 karlar í Háskólann á Akureyri og
592 konur og 690 karla í HR.
í Kennaraháskólanum voru 1814 konur og 360 karlar og
á Bifröst voru 194 konur og 186 karlar.
Alls voru 15.566 nemendur skráðir í nám á háskóla-
stigi árið 2003.
Þessar tölur eru fengnar af vef
Hagstofu Islands. 50
67