Morgunn - 01.06.1996, Side 77

MORGUNN
Tilurð heitisins lógóþerapía er þessi: „Logos“ er grískt orð,
sem þýðir „tilgangur“. Lógóþerapía beinir athyglinni að til-
gangi mannlegs lífs og leit einstaklingsins að slíkum tilgangi.
Samkvæmt lógóþerapíu er þessi leit að tilgangi lífsins frum-
hvöt mannsins.
Frankl telur mikilvægt til skilnings á kenningu sinni að skilja
það sem hann kallar „sorgleg bjartsýni“. I stuttu máli sagt er átt
við það að menn séu og haldi áfram að vera bjartsýnir þrátt
fyrir „hina dapurlegu þrenningu" eins og það er kallað í
lógóþerapíunni; þrenningu sem samanstendur af þeim þáttum
mannlegrar tilvistar sem er umlukin: 1) sársauka, 2) sekt og 3)
dauða. Hann spyr hvernig hægt er að segja já við lífið þrátt
fyrir þetta allt? Eða ef spurningin er öðruvísi orðuð: „Hvernig
getur lífið haft einhvern tilgang þrátt fyrir dökku hliðamar?“
Ein bóka hans ber titilinn: Að játast lífinu þráttfyrir allt. Þetta
orðalag felur í sér að lífið geti alltaf haft tilgang hvernig sem
kringumstæðurnar eru - jafnvel þegar þær eru hræðilegar. Og
þetta felur einnig í sér að maðurinn hafi skapandi getu til að
snúa skuggahliðum mannlífsins upp í eitthvað jákvætt eða
uppbyggilegt. Með öðrum orðum: Það sem máli skiptir er að
gera það besta úr því sem er. „Það besta“ er það sem á latínu er
nefnt optimum. Þess vegna talar hann um sorglega bjartsýni,
þ.e. bjartsýni í miðjum sorgarleiknum en slík bjartsýni byggist
á getu mannsins til að: 1) snúa þjáningu upp í mannlega dáð og
árangur, 2) að grípa í sektinni tækifæri til að breyta sjálfum sér
til hins betra, og 3) að láta hverfulleika lífsins verða sér
hvatningu til að bregðast við á ábyrgðarfullan hátt.
Það skal samt sem áður haft í huga að það er ekki hægt að
krefjast eða fyrirskipa bjartsýni. Menn geta ekki einu sinni
neytt sjálfa sig til að vera skilyrðislaust bjartsýnir þvert ofan í
allt, þegar engin von er til. Og það sem gildir um vonina gildir
líka um hina tvo þætti þrenningarinnar. Það er ekki heldur
hægt að fyrirskipa né krefjast trúar eða kærleika.
75