Ný saga - 01.01.1991, Qupperneq 30

Jón Thor Haraldsson
sonar birtist Valtý, og er nú heldur en ekki komið annað
hljóð í strokkinn:
Valtýskan minn versti fjancli var á jöröu;
eg hef fengiö œðri þekking;
engin nú mig ginnir blekking.
Upp nú lyfti' ég höndum hátt og hana blessa;
hún skal ráða lýð og landi,
ljúf og góð sem vemdarandi.
Eitt er undarlegt í þessari rímu. Svefnherbergi Valtýs er
svo lýst, og ekki annars húsbúnaðar getið:
Stóð á ofni hundsmynd hátt í herberginu,
hafði gull á hvítu trýni;
hundurinn var úrpostulíni.
Reykvískir postuiínshundar.
Svo þegar draugurinn svífur á braut:
Hvarf þá vofan; hissa Valtýr horfði' í bláinn,
bœði af ótta og undrun bundinn;
ekkertsá hann nema hundinn.
„Manna oa fljóða “
í Keflavik. Lesið
„með meiningu"
gætipetta mmnt
a þao, að Þórður
var vífinn
kallaður.
„ekkert sá hann nema hundinn."
Ekki verður í lljótu bragði
séö, að hundspottið eigi
nokkurt minnsta erindi inn í
rímuna. Vilhjálmur Þ. hefur
þetta eitt að segja:
„Postulínshunclar voru um
þessar mundir algengt stofustáss
á góðum heimilum”. Sjálfsagt
er |:>að rétt, þótt óneitanlega sé
nokkur yfirstéttarkeimur af
hugtakinu „góð heimili". En
það kann að finnast á þessu
önnur skýring. í Menningar-
sjóðseintakið hef ég skrifað:
„Mellur í Höfn höfðu á þessum
tímum stundum postulínshund
úti í glugga, voru þær „við“.
Þetta sagði mér mamma, hún
hafði hlerað þetta sem krakki“.
Óneitanlega minnir þessi
skýring á margan annan
hálfdulinn rótarskap í rímunum.
THORODDSENAR OG
KVENNAMENN
í fjóröu rímu er Skúli Thoroddsen
kynntur til sögunnar, sem og
fleiri. Þar í er þessi vísa:
Endurborinn ísérhann
œtlaði Skúla fógeta;
kaujmienn vora bugðist hann
hörðum múl að þrœlbinda.
Um þessa vísu hefur Vilhjálmur
Þ. Gíslason þetta að segja: „Vísan
um það, að Skúli hugöist
þrælhincla kaupmenn, á við
kaupfélagsstarf hans“. Myndi
hér ekki miklu fremur vikið að
þeirri baráttu Skúla að skylda
kaupmenn til þess að greiða
verkafólki laun í peningum en
ekki í vörum? Það var eitt helzta
réttlætismál þeirra tíma, en hefur,
hvað Skúla varðar, oft horfið í
skuggann af „1908“.
Um Þórð lækni, bróður Skúla,
er þessi vísa:
Einnig snjall þar attiflein,
út er flóði mœlskan rík
sá er allra mýkir mein
manna og fljóða í Keflavík.
„Manna ogjljóðil í Keflavík.
Lesið „með meiningu" gæti þetta
minnt á það, að Þórður var vífinn
kallaður. Þetta kann nú að þykja
með eindæmum langsótt, og er
til þess eins fest á blað að koma
að sögukríli, eða hvað menn
vilja kalla það. ÓlafurFriðriksson
kvaðst eitt sinn hafa spurt Þórð,
hvor væri meiri kvennamaöur,
hann eða séra Ólafur frí-
kirkjuprestur, en báðir höfðu
þeir á sér kvensemisorð. Hann
sagði, að Þórður hefði fyrst horft
á sig, eins og til þess að vita,
hvort hann væri að grínast, en
þegar hann sá, að svo var ekki,
hefði hann farið að hlæja og
sagt: „Ég skal segja Joér alveg
eins og er. Séra Ólafur var
andskotans enginn kvenna-
rnaðurl"
28