Ný saga - 01.01.1995, Qupperneq 17

Sfldarævintýrið í Hvalfirði 1947-48
Við urðum strax varir við torfu og köstum
en þegar við höfum rétt lokið því kemur
bátur á töluverðri ferð, með akkerið úti
undir sjóskorpunni. Skipti það engum tog-
um að hann keyrir á miðja nótina, sem við
vorum að enda við að kasta, akkerið kræk-
ist í efri teininn og rífur nótina í sundur að
endilöngu. Við náðum upp báðum teinun-
um með netdruslunum sem við þá héngu.
Þar með var sú vertíð úr sögunni því nóta-
efni fyrir þessa síld var ekki til.88
Þá voru legufæri og víradrasl á botni Hval-
fjarðar sífellt til ama. Mest tjón einn og sama
daginn varð þegar fimm skip eyðilögðu nætur
sínar út af Hvaleyri, en þar hafði setulið
bandamanna sökkt kafbátagirðingu sinni eft-
ir stríðið.89 Sumarið 1948 og fram undir jól
vann skip frá breska sjóhernum við að hreinsa
botninn og svo aftur sumarið eftir.90
Tjón af þessum sökum og vegna þess að
síldin sprengdi næturnar var að vonum til-
finnanlegt. Netaverkstæðin höfðu vart undan
að gera við nætur sem voru nógu lélegar fyrir.
Vel kom sér fyrir verkstæðin hversu löng bið-
in eftir löndun varð stundum. En veiðarfæra-
kostnaður á Hvalfjarðarvertíðinni hefur verið
„gífurlegur", sagði í Reykjavíkurbréfi um
miðjan febrúar.91 Ólafur B. Björnsson, útgerð-
annaður og ritstjóri á Akranesi, áætlaði að
veiðarfærakostnaður fjögurra báta úr pláss-
inu hefði numið frá 56-86.000 krónum ef
frumverð nótar væri tekið með í reikninginn
en ekki gert ráð fyrir viðgerðarkostnaði fyrir
næstu vertíð. Þetta var á við hlut 5-9 háseta á
þessum bátum.92 A móti kom að olíukostnað-
ur var sáralítill miðað við venjulega vertíð.
Sumir voru saman með nót og er talið að þótt
yfir hundrað bátar hafi verið í firðinum, þeg-
ar mest var, hafi aldrei verið fleiri en 70-80
nætur í notkun þar samtímis.'11
Síldarbingur á Franivellinum
Eins og fram hefur komið varð biðin eftir
löndun oft ærið löng. Löndun á síldinni fór
þannig fram að sjómenn mokuðu aflanum
sjálfir með handafli í tunnur eða mál sem
voru svo dregin upp á vörubílspalla með vind-
um skipanna sjálfra.94 Bílarnir fóru að flutn-
ingaskipunum eða þá að geymslustöðum í
Reykjavík og verður brátt vikið nánar að
þeim merka þætti í Hvalfjarðarævintýrinu.
Einnig var hægt að hífa síldina beint úr veiði-
bátunum í smærri flutningaskipin. Hvort sem
var þótti seinlegt og erfitt. Þegar aflanum var
skipað um borð í stóru flutningaskipin voru
vindur þeirra notaðar og þau lögðu sjálf til
vindumenn, menn til að fylgjast með mælingu
sfldarinnar, söltun hennar og lempun á farm-
inum. Með þessu móti var hægt að landa
70-80 málum á klukkustund.95
Straumhvörf urðu aðfaranótt 28. nóvem-
ber þegar byrjað var að landa sfldinni á vöru-
bfla með krana. Hann var í eigu Almenna
byggingarfélagsins og var tengdur sfldargreip
sem var flutt suður frá Siglufirði. Jukust af-
köstin þá stórum og um miðjan janúar var
farið að landa um 1.000 málurn á klukku-
stund, sex löndunarkranar voru notaðir í senn
við losun jafnmargra skipa og að auki var
hægt að landa úr 6-7 skipum með gamla lag-
inu.% Svavar Gíslason vörubflstjóri segir að
líklega hafi að jafnaði verið notaðir 15-20 bíl-
ar í einu við sfldarflutninga. Vörubflstjórarnir
unnu aldrei lengur en sólarhring í senn og
voru flutningarnir góð búbót fyrir þá.97
Mynd 8. Sildin gat
verið svo þétt í
Hvaifirði að dýptar-
mælarnir sviku.
I Speglinum sagði:
„Einn dag kíkti skip-
stjóri nokkur á mæli
sinn og sá að skipið
stóð á þurru. Leit
hann þá út fyrir
öldustokkinn og sá
að þetta var rétt, en
hann stóð bara ekki
á landjörðinni, heldur
á síld."