Ný saga - 01.01.1995, Page 20

Guðni Thorlacius Jóhannesson
Fnyk lagði úr
bingnum á
Framveiiinum svo
að Reykvíkingar
kvörtuðu undan
„bölvaðri
síldarfýlunni"
Fjallfoss og einhver minni skip voru þá lest-
uð.113 Eftir að hafa ekið síld í grjótnámið fyrir
jól, svo næstum flóði yfir hamraveggina, óku
vörubílarnir aftur með síldina niður á höfn.
Fnyk lagði úr bingnum svo Reykvíkingar
kvörtuðu undan „bölvaðri síldarfýlunni.“
Hannes á horninu sagði:
Og ég verð að játa að ekki er ilmurinn góð-
ur. Hann sveipast um bæinn, smýgur inn
um lokaða glugga, liggur eins og kvoða í
nefinu á manni, jafnt hvort sem maður fer
um Suðurlandsbraut í luxusbil eða labbar
lúðlakalegur vestur um melana."4
Vegna sprenginga í grjótnáminu var klöppin
undir því margsprungin og seytlaði vatn niður
eftir rigningar þannig að þegar ekki var hægt
að keppa í knattspyrnu á Melavellinum vegna
aurbleytu færðu menn sig á Framvöllinn. For-
ráðamenn SR höfðu lofað að skila vellinum
eins góðum til knattspyrnuiðkunar og hann
hafði verið en þrátt fyrir fögur orð eyðilagðist
völlurinn veturinn 1947-48: „Síldin skemmdi
völlinn, saltið, grúturinn og lýsið úr henni seig
ofan í jarðveginn og eftir það var hann gler-
harður,“ sagði Lúðvík Porgeirsson, formaður
knattspyrnudeildar Fram á þessum tíma."5Þá
hvarf ómældur skerfur í varginn og þegar
hlýnaði lak lýsið og grúturinn jafnvel niður á
Suðurlandsbraut. Undir lokin munu tankbílar
nær eingöngu hafa verið notaðir til flutninga
af Framvellinum.116
Skrifstofumenn í sfldarvinnu
Þegar árið 1948 gekk í garð héldu sjómenn
aftur til síldveiða, eflaust hvíldinni fegnir, en
jafnframt ákafir í að taka upp þráðinn þar
sem frá var horfið. Veiðin fór hægt af stað, afli
óvenju tregur annan í nýári, daginn eftir bár-
ust rúmlega 5.000 mál á land, enn glæddist
veiðin næstu daga og 7. janúar varð einn
mesti veiðidagur vertíðarinnar: „Um 32.000
mál bárust með 42 skipum síðasta sólar-
hring,“ sagði Morgunblaðið. „Ohemju síld-
veiði“ væri í Hvalfirði og einnig afbragðsgóð
veiði á Engeyjarsundi. Hins vegar lentu mörg
skip í því að sprengja nætur sínar og var því
kennt um að sfldin væri orðin magrari en í
upphafi veiðanna og svil og hrogn vaxandi í
henni."7
Með óverulegum hléum hélst mokveiðin út
mánuðinn. En undir lok hans dró til tíðinda
við Reykjavíkurhöfn. Um níuleytið að kvöldi
dags 27. janúar átti að fara að lesta Hvassa-
fell, flutningaskip Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga, sem sigldi milli Islands og ann-
arra Evrópulanda. Dagsbrúnarmenn gripu þá
inn í og bönnuðu alla vinnu við skipið; sögðu
að lestun hefði verið látin bíða til kvölds að
óþörfu og við það yrði ekki unað. Daginn eft-
ir tilkynnti stjórn Dagsbrúnar Jakobi Haf-
stein hjá LÍÚ að framvegis yrði ekki unnið
við skipin frá klukkan 10 á kvöldin til 8 á
morgnana. Þá um kvöldið biðu 28 skip losun-
ar og ljóst var að samkomulag yrði að nást um
frekari næturvinnu.118 Ströng fundahöld fóru í
hönd og 30. janúar tókust samningar milli
fulltrúa Dagsbrúnar, SR, LÍÚ og skipstjóra
sfldveiðiskipanna um vinnutilhögun við síld-
arflutningana. Aðalatriði þeirra var að verka-
menn skyldu ekki vinna lengur en sólarhring
í senn við flutningana og reglur um skiptingu
vinnunnar milli þeirra, sem sóttu um hana,
voru teknar upp."'1
Sjómenn, sem voru margir óánægðir með
aðgerðir Dagsbrúnar, vörpuðu öndinni léttar,
en að sögn Þjóðviljans hugðist „afturhaldið ...
efna til slíkrar misklíðar þessara stétta að af
hlytist fullkomin stöðvun síldveiðanna.“120
Heldur er það vafasamt, en örugglega var
nauðsynlegt að skipuleggja löndunarvinnuna
betur og semja um tilhögun hennar.
Sfldarlöndun hélt áfram, dag og nótt. Við
vinnuna komust færri að en vildu og í Al-
þýðublaðinu kvörtuðu andstæðingar sósíalist-
anna, sem réðu Dagsbrún, yfir því að enn
væri slælegt skipulag á vinnunni við höfnina:
Gamla sorgarsagan frá atvinnuleysisárun-
um er nú að endurtaka sig á hafnarbakkan-
um við síldaruppskipunina. Þegar hefja
skal útskipun eru jafnan miklu fleiri menn
til staðar, sem vilja fá vinnu við skipið,
heldur en teknir eru í vinnu. Þeir, sem ekki
komast að, hverfa vonsviknir, stundum eft-
ir morgunstundarbið, og hafa þá tapað
vinnu á meðan annars staðar.121
Á Siglufirði horfðu mál öðruvísi við. í janúar-
byrjun var sfld brædd allan sólarhringinn í
tveimur verksmiðjum, SR-46 og SRR Síðar í
mánuðinum var þriðja verksmiðjan, SRN,
18