Birtingur - 01.01.1964, Blaðsíða 51

tónlengd, styrkleiki, blær o. s. frv. þjónuðu
henni.
En jafnrétti þýðir ekki það, að allir eigin-
leikar hljóðs og forms séu gerðir jafnir, held-
ut að þeir hafi jafnan rétt, að sérhver eigin-
leiki fái að njóta sín, á sínum stað.
i
IV Heard melodies are sweet,
but those unheard are sweeter;
therefore, ye soft pipes, play on . . .
Keats.
Pianóverkið Sonorities, sem er samið 1963
ætti að geta gefið okkur dálitla hugmynd um
vmnuaðferðir Magnúsar. Það er ekki ætlun
ttiín að skilgreina verkið til hlítar, til þess er
það of margrætt og flókið. List verður aldrei
skilin né greind til fullnustu. Aðeins það
sem er banalt og simpilt (vond list, þ. e. a. s.
ekki list) getum við skilið. Og allt, sem er
augljóst þarfnast ekki skýringa, aðeins hið
óularfulla er skapandi og þess virði að fást
við. Þess vegna vil ég drepa á nokkur atriði
th almennrar glöggvunar, sem ég held að
skipti máli.
f þessu verki notar Magnús fleiri hluta píanós-
ins en tónborðið til hljóðmyndunar. Ef spil-
'lð er á strengina innaní píanóinu er unnt að
hí fíngerðan og umfangsmikinn skala af mis-
ttiunandi tónblæ. Við þekkjum það, að marg-
Vlslegur tónblær sé myndaður á einu og sama
hljóðfærinu, bæði á strengja- og blásturshljóð-
færum, og við þurfum ekki að kippa okkur
upp við það þó slíkt sé gert á píanó. Það
mætti segja að það væri andstætt eðli píanós-
ins að berja nótnaborðið með flötum lófum,
hnefum eða handleggjum, og spila á streng-
ina innaní því. En hljóðfæri er ekki annað
en hljóðgjafi, og hver kynslóð tónskálda hefur
notað þau eftir sínu höfði, og ekki hafa tón
skáld nútímans búið til þessi hljóðfæri sem
þau verða að notast við, hvað þá heldur haft
áhrif á það hvernig þessi hljóðfæri væru not
uð áður fyrr og því fáránlegt að ætlast til að
tónskáld í dag noti sömu hljóðfæri á sama
hátt og kollegar þeiira fyrir hundrað árurn.
„Hafa tónskáld í dag smíðað píanóið, fiðluna,
trompetinn? Hafa þau ákveðið hvernig á að
spila á þessi hljóðfæri? Hvað gerir arkitekt
sem á að byggja hengibrú, skýjakljúf? Notar
hann steinlím, tré, tígulsteina? Ný form
þarfnast steinsteypu, glers, alúminíums —
alúminíum, gler, steinsteypa gera ný form
möguleg“ (Karlheinz Stockhausen: Elektron-
ische und instrumentale Musik).
Allt efni tónhæðar (sem spiluð er á tónborð-
inu) er myndað úr þremur frumum, og allar
samanstanda þær af þremur tónum:
1. Þrír krómatískir tónar (tvær litlar tvíundir)
2. Þrír díatónískir tónar (ein lítil tvíund, ein
stór, eða tvær stórar tvíundir)
^irtingur
47