Ritmennt - 01.01.2005, Side 100

Ritmennt - 01.01.2005, Side 100
BIRGIR ÞÓRÐARSON RITMENNT séu til á söfnum og jafnvel í einkaeign, en þau hafa ekki fundist, þrátt fyrir nokkra eftirgrennslan. í handritunum er kvæða- bálkurinn ýmist undir heitinu Aldaglaumur eða íslandsglaumur,- einnig finnst heitið Aldarháttur. Talsverður munur er á hand- ritum, hvað varðar röð og fjölda erinda, og einnig er orðamunur noklcur. Eftir saman- burð handrita af kvæðinu virðist sem hand- rit það, sem prentað var eftir á Alcureyri 1856, hafi ekki verið meðal þeirra sem næst væru frumgerð höfundarins, meðal annars má nefna að í einu handriti, ÍB 656 8vo, er kvæðabállcurinn tíu erindum lengri en í prentuðu gerðinni. Eitt handritanna, Lbs 1846 8vo, er nær alveg samhljóða prentuðu útgáfunni og gæti þess vegna verið það handrit sem prentað var eftir, en hitt er þó öllu líklegra að þar sé um að ræða uppskrift af umræddri út- gáfu. Aldaglaumur er nokkurs konar í slandssaga í bundnu máli. Ljóst er, eins og að framan greinir, að Jakob hefur við gerð kvæðisins haft tiltælcar heimildir um sögu landsins, og má víða af orðalagi kvæðisins finna hvað- an þær heimildir eru komnar sem höfund- urinn hefur notað. Verða hér tilfærð fáein dæmi.37 Kvæðið er 66 erindi, það er sú gerð er prentuð var, og hefst þannig: 1. Hugsast mjer að hreyfa ljóðum, hýrlyndum til gamans fljóðum, þó varla til þess virðist fær, fyrri dögum frá að segja, forðum sem menn áttu þreyja, á láði því nú lifum vær. Þetta er upphaf á almennum formála til les- arans sem nær yfir fimm erindi, en síðan hefst íslandssagan með sjötta erindi: 6. Allra fyrst um ísland getur, enskra bóka fornyrt letur, byrjaði prestur Beda það. Um landaskipan lagaði ræðu, ljóst um heiminn hvernig stæðu, aftur og fram í ýmsum stað. 7. Eyland lítið eitt þar nefnir, undir norðurskautið stefnir, Thyle kallað víst það var. Engin nátt um sumar sæist, sól frá vetri og og dagur bægist, fyrir það nafn svo fáheyrt bar. Hér er nokkuð ljóst að Jakob hefur haft Landnámabók við liendina þegar hann ritar þetta, og slcal þá ósagt látið hvort þar var um að ræða prentuðu útgáfuna frá Slcálholti eða þá sem prentuð var í Kaupmannahöfn 1774, eða hvort hann hefur haft aðgang að einhverri uppslcrift verlcsins. Til samanburðar er hér tilfærð smálclausa úr Landnámabólc 1774: í aldarfars bólc þeirri er Beda prestur heilagur gjörði er getið eylands þess er Thyle heitir, og í bólcum er sagt að liggi sex dægra sigling í norður frá Bretlandi. Þar sagði hann eigi lcoma dag á vetur og eigi nótt á sumar, þá er dagur er sem lengstur. Þá heldur Jalcob áfram og nefnir til sögunnar Naddoð víking (Naddodd): 8. Naddodd sumir nefna síðar, noklcurn vílcing geirahríðar, 37 Þar sem vitnað er í kvæðið Aldaglaum er að mestu farið eftir prentuðu útgáfunni frá Akureyri 1856, en þó tekið úr handritum það sem þótti upprunalegra. 96
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172

x

Ritmennt

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.