Ritmennt - 01.01.2005, Síða 100

Ritmennt - 01.01.2005, Síða 100
BIRGIR ÞÓRÐARSON RITMENNT séu til á söfnum og jafnvel í einkaeign, en þau hafa ekki fundist, þrátt fyrir nokkra eftirgrennslan. í handritunum er kvæða- bálkurinn ýmist undir heitinu Aldaglaumur eða íslandsglaumur,- einnig finnst heitið Aldarháttur. Talsverður munur er á hand- ritum, hvað varðar röð og fjölda erinda, og einnig er orðamunur noklcur. Eftir saman- burð handrita af kvæðinu virðist sem hand- rit það, sem prentað var eftir á Alcureyri 1856, hafi ekki verið meðal þeirra sem næst væru frumgerð höfundarins, meðal annars má nefna að í einu handriti, ÍB 656 8vo, er kvæðabállcurinn tíu erindum lengri en í prentuðu gerðinni. Eitt handritanna, Lbs 1846 8vo, er nær alveg samhljóða prentuðu útgáfunni og gæti þess vegna verið það handrit sem prentað var eftir, en hitt er þó öllu líklegra að þar sé um að ræða uppskrift af umræddri út- gáfu. Aldaglaumur er nokkurs konar í slandssaga í bundnu máli. Ljóst er, eins og að framan greinir, að Jakob hefur við gerð kvæðisins haft tiltælcar heimildir um sögu landsins, og má víða af orðalagi kvæðisins finna hvað- an þær heimildir eru komnar sem höfund- urinn hefur notað. Verða hér tilfærð fáein dæmi.37 Kvæðið er 66 erindi, það er sú gerð er prentuð var, og hefst þannig: 1. Hugsast mjer að hreyfa ljóðum, hýrlyndum til gamans fljóðum, þó varla til þess virðist fær, fyrri dögum frá að segja, forðum sem menn áttu þreyja, á láði því nú lifum vær. Þetta er upphaf á almennum formála til les- arans sem nær yfir fimm erindi, en síðan hefst íslandssagan með sjötta erindi: 6. Allra fyrst um ísland getur, enskra bóka fornyrt letur, byrjaði prestur Beda það. Um landaskipan lagaði ræðu, ljóst um heiminn hvernig stæðu, aftur og fram í ýmsum stað. 7. Eyland lítið eitt þar nefnir, undir norðurskautið stefnir, Thyle kallað víst það var. Engin nátt um sumar sæist, sól frá vetri og og dagur bægist, fyrir það nafn svo fáheyrt bar. Hér er nokkuð ljóst að Jakob hefur haft Landnámabók við liendina þegar hann ritar þetta, og slcal þá ósagt látið hvort þar var um að ræða prentuðu útgáfuna frá Slcálholti eða þá sem prentuð var í Kaupmannahöfn 1774, eða hvort hann hefur haft aðgang að einhverri uppslcrift verlcsins. Til samanburðar er hér tilfærð smálclausa úr Landnámabólc 1774: í aldarfars bólc þeirri er Beda prestur heilagur gjörði er getið eylands þess er Thyle heitir, og í bólcum er sagt að liggi sex dægra sigling í norður frá Bretlandi. Þar sagði hann eigi lcoma dag á vetur og eigi nótt á sumar, þá er dagur er sem lengstur. Þá heldur Jalcob áfram og nefnir til sögunnar Naddoð víking (Naddodd): 8. Naddodd sumir nefna síðar, noklcurn vílcing geirahríðar, 37 Þar sem vitnað er í kvæðið Aldaglaum er að mestu farið eftir prentuðu útgáfunni frá Akureyri 1856, en þó tekið úr handritum það sem þótti upprunalegra. 96
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172

x

Ritmennt

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.