Vera - 01.10.2002, Blaðsíða 16

ej3A
nú gert sig og rutt fólki (körlum) til hliðar. „Svona eru (allir) karlar og
svona eigum við að taka á móti stelpur!" Þvílíkt bull, en stundum skorar
fólk með þessum aðferðum.
Eg fann þetta sama þegar ég sat eina af vinnuráðstefnum Hins gullna
jafnvægis. Þar sagði fulltrúi eins fyrirtækis frá því sem þar væri verið að
gera til að auka fjölskylduvænleika fyrirtækisins. Eitt var það að einn
dagur væri sérstakur pabbadagur. Þann dag færu þeir feður (og afar) sem
starfandi væru hjá fyirtækinu upp í sveit með börn sín og barnabörn og
það væri grillað og farið í
leiki. Þá stóð upp ein konan í
hópnum og spurði hvaða
ástæða væri nú til að verð-
launa karla fyrir að vera slóð-
ar við að umgangast fjöl-
skyldu sína!
Auðvitað má leggja þetta
upp með þessum hætti. Eðli-
legt væri þá að spyrja á móti hvort ástæða sé til að verðlauna konur fyrir
að vera slóðar að skaffa. Hvers vegna ætti VR að vera að eyða fó sinna fé-
lagsmanna til að fá konur til gera eðlilegar kröfur um laun frá atvinnu-
rekendum? Hvers vegna ætti hið opinbera að gangast fyrir námskeiðum
og útgáfu til að fá konur til að vera aðeins duglegri við að koma sér á
framfæri?
Athugasemd á borð við þá sem hér var nefnd gerir ekki annað en
fæla frá enda fram úr hófi ósanngjörn. Meginástæða þess að karlar hafa
verið slóðar að umgangast fjölskyldur sínar er að þeir stunda launavinnu
15 til 20 klst. lengur á viku en konurnar. Við það bætist síðan smátt og
smátt sú afleiðing þessarar miklu vinnu að þeir eru síður hagvanir
heima hjá sér en konurnar. Væru það konurnar sem ynnu 50-55 stundir
á viku og sköffuðu svipað og karlarnir gera þá myndi þetta að sjálfsögðu
breytast. En hræddur er ég um að fáum fyndist sá karl mikill bógur sem
ekki ynni meira en 30-35 stundir þegar fjölskyldan hefði verulega þörf
fyrir meiri tekjur, eins og er nú hjá flestum meðan verið er að reyna að
koma börnunum til manns.
Punkturinn er sá að það hefur ákaflega takmarkað gildi að vera að
skamma karla fyrir að vera slóðar að umgangast fjölskyldu sína, eins og
það er tómt rugl að skamma konur fyrir að vera lélegar að skaffa. Samfé-
lag okkar hefur verið þannig uppbyggt og þannig skipulagt að það hefur
þrýst konum og körlum til að velja eins og þau gera. Ein af afleiðingun-
um er að karlar umgangast fjölskyldur sínar síður en konur og að at-
vinnutekjur kvenna eru lægri en atvinnutekjur karla. Síðustu áratugi
hefur hvort tveggja verið að breytast hægt og hægt og fátt sem bendir til
Það hefur ákaflega takmarkað gildi
að vera að skamma karla fyrir að vera
slóðar að umgangast fjölskyldu sína,
eins og það er tómt rugl að skamma
konur fyrir að vera lélegar að skaffa
annars en það haldi áfram. Hæðnis-
yrði um konur og karla sem föst eru
í þessari kynjamynd samfélagsins
eru hins vegar ekki líkleg til að auka
vilja nokkurs til að brjótast úr viðj-
unum.
Samfélagslegum völdum
misskipt milli kynja
Stundum steypum við fast það sem
við ætlum að andæfa með því að
segja sjálf að (allir) karlar séu svona
og (allar) konur hinsegin. Stundum
er um að ræða hreina fordóma en í
öðrum tilfellum er um það að ræða
að við færum almenn hópeinkenni
kynjanna yfir á persónuleg ein-
kenni sérhvers einstaklings. Það er
t.d. ómótmælanlegt að karlar hafa
meiri völd en konur á flestum svið-
um mannlegs lífs. Það er hins vegar
alrangt skref að færa þennan al-
menna sannleika yfir á sérhvern
einstakling í öllum aðstæðum. Eg á
erfitt með að sjá hvaða skilgreining
á völdum gæti leitt til þeirrar niður-
stöðu að ég só valdameiri en t.d.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Rann-
veig Rist eða Sólveig Pótursdóttir.
Hér skiptir auðvitað öllu máli
hvernig hugsað er um völd og
hvaða aðstæður við erum með i
huga. í flestum fjölskyldum hefur
skoðun móðurinnar á því hvernig
barnið eigi að vera klætt mun meira
vægi en skoðun föðurins (sem oftast
nær hættir fljótlega að reyna að hafa
einhverja skoðun á málinu). Auð-
vitað hefur það sem leiðtogar helstu
iðnríkja heims koma sór saman um
á klíkufundum sínum miklu meiri
áhrif á lff fólks almennt en þessi