Vera - 01.10.2002, Blaðsíða 27

Gunnar Hersveinn
„Já. Fljótlega verður enginn tilgangur með
karlmönnum. Konur geta eignast börn án þess að
karlmaður sé nálægt. Og þær eru löngu búnar að
sanna að þær geta unnið úti og alið upp barn á
sama tíma. Við verðum því að finna okkur nýjar
leiðir, nýjan tilgang. Auðvitað er þessi staða
tengd tíðarandanum og allt getur breyst á ný,"
svarar Róbert Douglas leikstjóri kvikmyndarinnar
Maður eins og ég, í viðtali við Árna Þórarinsson í
Morgunblaðinu, spurningu um hvort jafnréttis-
baráttan hafi borið þann ávöxt að konurnar séu
orðnar sterkari og karlarnir viti ekki hvernig þeir
eiga að vera.
Árni hafði áður sagt og spurt: „í báðum mynd-
unum eru karlarnir frekar veikir og ringlaðir; kon-
urnar eru sterkari, konurnar stjórna. Er raunveru-
leikinn þannig í þínum augum?" Og leikstjórinn
svarað: „Já, ég held að svo sé. Mín kynslóð af
karlmönnum er í smá vanda með sjálfsmyndina."
(Mbl, 11.8.02).
Róbert Douglas hefur gert tvær mikilvægar myndir;
íslenska drauminn (2000) og Maður eins og ég (2002)
sem báðar varpa dramatísku ljósi á íslenska karl-
menn. Róbert notar vissulega húmorinn, en senni-
lega er það besta aðferðin til að fjalla um þetta efni.
Karlmaðurinn var orðinn laus í reipunum, og er
nú fallinn til jarðar. Hann hefur aftur á móti ekki enn
áttað sig á nýjum aðstæðum. Hann hefur ekkert auka-
vald sem tryggir honum fasta stöðu eða virðingu.
Myndin Maður eins og ég er um þennan karlmann,
hún er „rómantísk þroskasaga kvíðasjúklings" eins og
höfundur myndarinnar hefur lýst yfir. Það ber að
taka þessa yfirlýsingu alvarlega og kanna hvort það
geti ekki bara verið að hinn íslenski karlmaður sé
rómantískur kvíðasjúklingur. Því eftir fallið í djúpu
laugina, er sjálfsmyndin óhjákvæmlega á floti.
Draumur karlmannsins er liðinn
Leikstjóri myndarinnar er fæddur árið 1967 og hann
viðurkennir fúslega að kynslóð hans sé í smá vand-
ræðum með sjálfsmyndina. Eg býst við að fleiri kyn-
slóðir geti vel viðurkennt að eiga einnig í smá vand-
ræðum ineð hana. Staðreyndin er að karlmennskan
er ekki föst í hendi; hún hefur ekkert opinbert gildi,
og hvorki lög né reglur gefa körlum forskot á kon-
una. Ef karlinn nýtur góðs af kyni sínu er það aðeins
vegna duldra fordóma eða útaf illa séðri hefð í sam-
félaginu.
í viðtalinu við Arna segir höfundurinn: „Ja,
karakterinn hefur það gott eins og flestir Islendingar;
honum stendur margt til boða, hann á fjölskyldu,
sem styður hann, hann kýs að vera í tíu ára fríi frá
menntaskóla og vinna á pósthúsinu. Samt er hann
óánægður og veit ekki hvað hann vill."
Draumur karlmannsins er liðinn. Ef fyrri tíma
karlmenn dreymdi um góða stöðu, virðingu í samfó-
laginu, konu og börn, og ef þessi draumur gat ræst,
hvernig líður þá nútíma karlmanninum núna, og
hver er draumur hans? Árni spyr: „í báðum bíó-
myndunum þínum ertu að fjalla um svipað efni,
kreppu íslenskra karlmanna af yngri kynslóð. Þú
heldur áfram að skoða drauma þeirra og öryggisleysi
gagnvart umhverfinu, ekki síst konum, sem þeir
reyna að losna undan eða deyfa með því að rotta sig
saman, fara í golf eða fótbolta eða horfa saman á
Sylvester Stallone. Af hverju hvílir þetta efni svona
þungt á þér?"
Og leikstjórinn svarar: „Mér finnst þetta vera
ansi stór hluti af þjóðlífinu, ekki síst lífi minnar kyn-
slóðar. Tvisvar sinnum í viku fer ég að hitta fólaga
rnína til að spila fótbolta við þá. Við kunnum ekkert
Myndir: Kvikmyndafélag íslands og Blueeyes Production