Vera - 01.10.2002, Blaðsíða 52

vera
52
Jóhannesarborgarfundurinn um sjálfbæra þróun
í BRENNIDEPLI
eftir Þórunni Sveinbjarnardóttur, alþingiskonu
Árið 1885 komu evrópskir einvaldar saman á ráðstefnu i
Berlín ásamt erindrekum sínum og skiptu Afríku sunnan
Sahara á milli sín. Sagan segir að reglustikan hafi verið á
lofti yfir landakorti af álfunni og svo hafi löndum verið skipt
á milli evrópsku nýlenduveldanna án tillits til aðstæðna eða
sögu; þjóða, hefða og tungumála. Það var á þessum fundi
sem Leopold Belgíukonungur sannfærði starfsbræður sína
um að gera Afríkuríkið Kongó að einkaeign sinni, einhvers
konar þrælanýlendu en það er önnur saga.
Sagan af Berlínarfundinum rifjaðist
upp fyrir mér í Jóhannesarborg síðsum-
ars þegar ég sótti Leiðtogafund Samein-
uðu þjóðanna um sjálfbæra þróun.
Þema ráðstefnunnar var umhverfis-
vernd í anda sjálfbærrar þróunar og bar-
áttan gegn fátækt. Um 15 íslendingar
sóttu fundinn; stjórnmála- og embættis-
menn, borgarstarfsmenn, fulltrúar frjál-
sra félagasamtaka og einn blaðamaður.
Opinberir fulltrúar allra ríkja á jörðinni
töldu um tíu þúsund manns en að auki
voru 40-50 þúsund manns alls staðar að
úr heiminum saman komin í Jóhannes-
arborg til þess að hafa áhrif á framgang
mála. Haft var á orði í fjölmiðlum að
varla gæti allur þessi fjöldi skilað skýrri
niðurstöðu um framtíð umhverfismála
og vissulega má til sanns vegar færa að
heimturnar voru rýrar á ýmsum svið-
um. En þá gleymist að hin óformiegu
samskipti og tengsl sem myndast á
svona samkomum færa okkur ef til vill
lengra fram á veginn í átt til sjálfbærrar
þróunar en samningaviðræður stjórn-
málaleiðtoga sem langflestir hafa því
miður lítinn áhuga á umhverfisvernd
þegar til stykkisins kemur. Reyndar
hafa þeir sem sóttu Ríó-fundinn fyrir
áratug minnt á að margir hafi talið hann
skila litlu í ljósi væntinganna sem til
hans voru gerðar. I dag held ég hins
vegar að flestir séu sammála um að Ríó-
fundurinn hafi skilað sögulegum ár-
angri í umhverfismálum.
Starf frjálsra félagasamtaka og ým-
isskonar þrýstihópar er í auknum mæli
hreyfiafl. þeirrar þróunar sem nauðsyn-
leg er á sviði umhverfismála. Stóru ráð-
stefnurnar um umhverfismál í Stokk-
hólmi 1972 og í Ríó 1992, að ógleymd-
um fundum Sameinuðu þjóðanna um
mannfjöldaþróun í Kairó 1994 og um
réttindi kvenna í Peking 1995, hafa lagt
grunninn að starfi sem fer ekki einvörð-
ungu fram á sviði stjórnmálanna heldur
í grasrótarstarfi um allan heim. Að því
leyti til erum við komin óravegu frá því
að kóngarnir og drottningarnar í Berlín
deildu og drottnuðu án þess að aimenn-
ingur væri nokkru sinni spurður álits.
Mínar konur stíga
á stokk
Eg hef ekki í annan tíma komist í tæri
við aðra eins karlafjöld og í fundasölum
opinbera hluta ráðstefnunnar í Jóhann-
esarborg. Þar sem félagasamtök og
þrýsthópar alls konar komu saman var
allt annað uppi á teningnum. Þetta
minnti mig á þá staðreynd að konur eru
rétt um 12% þingmanna í heiminum og
enn færri í hópi ráðherra og leiðtoga.
Svo reynir fólk að halda því fram að
baráttan fyrir jöfnum rétti karla og
kvenna só í höfn! Mér hlýnaði óneitan-
lega um hjartarætur þegar konur eins og
Mary Robinson, yfirmaður Mannrétt-