Vera - 01.10.2002, Blaðsíða 48

í hverju hjónabandi
eru tvö hjónabönd
Samkvæmt staðalmyndinni velur engin kona það að giftast ekki.
Þær sem ekki ganga út eru á einhvern hátt gallaðar. Kannski eins
og hinar þjóðkunnu tvær úr Tungunum: „Útvaxnar á ýmsum
stöðum... vergjarnar og veðurbitnar, valkyrjur í spreng." Að lokn-
um veisluhöldum er síðan vinsælt að fara í rómantíska reisu. í
kjölfar vinsælda kvikmyndarinnar Titanic færist í vöxt að banda-
rísk brúðhjón fari í siglingu um höfin blá. í stað þess að hefja
hvalveiðar að nýju væri e.t.v. tilvalið fyrir einhvern fram-
kvæmdaglaðan Islendinginn að breyta gömlu hvalskipunum í
brúðkaupsdalla svo íslensk brúðhjón geti gert hið sama.
Annað meginefni rannsóknarinnar var að kanna hug fram-
haldsskólanema til hjónabandsins. Anarkistinn og femínistinn
Emma Goldman (1869-1940) trúði á ástina en sagði að hana væri
ekki að finna í hjónabandinu. Bandaríski félagsfræðingurinn og
fræðikonan Jessie Bernard skrifaði um hans og hennar hjóna-
band. Jessie Bernard leggur í rannsókn sinni áherslu á að í hverju
hjónabandi séu tvö hjónabönd, hans og hennar. Hún talar um að
frá unga aldri læra stúlkur að þeirra æðsta takmark í lífinu sé að
ganga í hjónaband. Þær eiga í erfiðleikum með að taka ákvarðanir
varðandi framtíð sína, menntun og atvinnu, ef ekki liggur ljóst
fyrir að þær muni ganga í hjónaband. Karlar aftur á móti alast
upp í þeirri trú að hjónabandið sé mikið helsi, eitthvað
sem beri að forðast eins og heitan eldinn. Þegar svo í
hnapphelduna er komið reynist hjónabandið konum ekki
sú örugga höfn sem þær höfðu búist við. Karlar hafa til-
finningalegan og félagslegan ávinning af því að ganga í
hjónaband. Hvergi líður þeim betur. Geðheilsu kvenna
hrakar hinsvegar í hjónabandi, heimilisstörf hafa neikvæð
áhrif á konur. Því, segir Bernard, eru hjónaböndin tvö.
Bernard býst við að makaval í framtíðinni verði lýðræðis-
legra en verið hefur. Það sama eigi ekki endilega við um
hjónabandið. Það sem mestu máli skipti fyrir konur sé að
öðlast sjálfstæði í hjónabandinu því hjónabandið muni
ekki líða undir lok.
Sækir líkur líkan heim?
Rannsókn Bernard er yfir þrjátfu ára gömul og því við hæfi
á þessari kvenfrelsisöld, að mati sumra, að setja spurning-
sæki líkan heim. Til að kanna hvort réttara reynist
voru framhaldsskólanemarnir beðnir um að lýsa
sjálfum sér annarsvegar og svo hinsvegar að lýsa
þeim kostum sem væntanlegur maki þyrfti að búa
yfir. Búinn var til listi með eiginleikum sem byggir á
staðalmyndum varðandi kynímyndir. Konur telja
það lýsa sér vel að vera viðkvæmar og agaðar. Tæp-
lega helmingur kvennana telja sig sjálfsöruggar. Þær
þola illa sársauka og um fjórðungur þeirra hræðist
áhættu og eru tilfinningalega óstöðugar. Konur vilja
maka sem er metnaðargjarn, agaður og uppfinninga-
samur. Að mati kvennanna má makinn hins vegar
ekki vera viðkvæmur, hræðast áhættu, vera ófram-
færinn eða tilfinningalega óstöðugur. Óhætt er því
að halda því fram að mýtan um að andstæður laðist
hvor að annarri eigi við um konur og makaval þeirra.
Það bendir til þess að jafnræði muni ekki ríkja í sam-
bandinu. Kynjaðir eiginleikar eru ýktir. Þær telja sig
búa yfir neikvæðum eiginleikum, eins og að vera til-
Samkvæmt þessari lýsingu er auðvelt að sjá fyrir
sér háða og styðjandi eiginkonu, alltaf í megrun
haldandi að kílóin fimm farin af lærunum muni
auka við líkamlegt aðdráttarafl sitt.
armerki við gildi hennar í dag. Það er einmitt það sem hin-
ir nýútskrifuðu félagsfræðingar gerðu. Þar sem hinir rúm-
lega 19 ára framhaldsskólanemar hafa ekki reynslu af veru í
hjónabandi var ákveðið að kanna mýtur varðandi makaval. Oft er
því haldið fram að andstæður laðist hvor að annarri eða að líkur