Vera - 01.10.2002, Qupperneq 43

í einu sem þú nefndir í ræðunni þinni 1983 held ég að
sé ennþá brotalöm, það eru launamál kvenna. Það er
ennþá mjög stór hópur afkonum í láglaunastörfum hjá
borginni.
Hjá borginni er mikið af konum í lægst launuðu
störfunum. Margar vinna sem ófalgærðir starfsmenn í
skólum, leikskólum, hjá félagsþjónustunni, heimilis-
hjálpinni, í sundlaugunum og í íþróttahúsunum. Þetta
eru ófaglærð störf sem eru mikið hefðbundin kvenna-
störf og þau eru illa launuð ennþá. Það er erfitt fyrir
okkur ein og sér að breyta þessu enda þarf þetta að
haldast í hendur við almenna viðhorfsbreytingu í sam-
félaginu. Við getum ekki tekið einhliða ákvörðun um
verulega launahækkun því það þýðir einfaldlega að þá
er fullt af öðrum hlutum sem við getum ekkert sinnt.
Við getum ekki gert þetta sem eyland. Ef menn væru al-
mennt sammála um að lyfta þessum lægstu launaflokk-
um þá fengjum við það að einhverju leyti til baka í
gegnum hækkaðar skatttekjur. En það er sarnt ýmislegt
sem við getum gert og það hefur dregið hér úr launa-
mun kynjanna frá því við lótum fyrst gera könnun
1995. Við höfum tekið ákveðna hópa fyrir og lyft í
launum. Starfsfólk á leikskólum, leikskólakennarar og
kennarar. En þetta er risastórt mál og það verður ekki
leyst í eitt skipti fyrir öll.
Annað mál sem ég verð að fá að spyrja þig um er
kynlífsvæðingin í Reykjavík undanfarin ár.
Það er náttúrulega búið að vera okkur mjög erfitt
mál en það er svolítið erfitt fyrir fólkið sem sendur fyr-
ir utan að skilja okkar stöðu. Það segir bara „gerið eitt-
hvað", „stoppið þetta". En við erum bundin af lögum
og reglum. Þessi mikla kynlífsvæðing byrjaði hérna í
kringum 1997 þegar sjö staðir spruttu upp. Þetta voru
bara venjulegir skemmtistaðir sem allt í einu ákváðu að
bjóða upp á nektardans. Þeir spurðu okkur ekkert
hvaða skemmtiatriði þeir mættu bjóða upp á og við
höfðum engar heimildir til að loka þeirn eða synja um
leyfi af því að þeir buðu upp á nektardans. Allt urn-
hverfið, laga- og reglugerðarammann til að hægt væri
að ná utan um þetta vantaði. Við fórum fram á að sett
yrðu lög urn veitingastarfsemi þannig að hún væri
flokkuð og að við fengjum þá heimildir til að setja inn í
skipulag hjá okkur ákvæði sem
gætu bannað tiltekna veitinga-
starfsemi á tilteknum stöðum.
Við óskuðum eftir því við sam-
göngu- og dómsmálaráðuneytin
að farið yrði í þessa vinnu, sem
síðan var gert. Það voru sett ný
lög þar sem beinlínis er skil-
greint að það megi starfrækja
næturklúbba sem aðallega bjóða
upp á nektardans, það er bara
ein tegund af veitingastöðum. Við settum hinsvegar
inn í aðal- og deiliskipulag fyrir miðborgina að starf-
semi slíkra staða verði ekki heimiluð. Þá höfum við
sett inn lögreglusamþykktina um bann við einkadansi.
Þannig erum við nú búin að ná utan um þetta. I dag er
ekki nema einn af þessum stöðum eftir í miðborginni
og nú stöndum við í málaferlum við Óðal út af banninu
við einkadansi sem ég veit ekkert hvernig mun ljúka.
Áður höfðum við ekki tækin til að gera neitt. Það er
hinsvegar ennþá heimilt að stunda nektardans í Reykjavík, það er
bara einkadansinn sem lögreglusamþykktin tekur á vegna þess að
við töldum að í skjóli einkadans væru líkur á að vændi gæti þrifist
og það væri ekki hægt að hafa eftirlit með því. Það var á þeim for-
sendum sem við settum bannið. Síðan er hitt að það verða ekki veitt
fleiri leyfi, það er komið inn í skipulagið.
Það er þó áhyggjuefni að við búum ennþá við óskaplega frum-
stæð lög og reglur í kringum alla veitingahúsastarfsemi. Sumt af
þessu er frá fimmta áratugnum þegar Reykjavík var allt önnur en
hún er í dag. Margt af þessu miðar við sveitaböll en ekki við borgar-
samfélag. En það er auðvitað mikilvægt að taka þessa umræðu upp
og halda henni á lofti og það er ágætt að fólk úti í bæ sé með svipuna
á lofti og haldi okkur við efnið.
Nú berst talið að jafnréttisbaráttunni í víðara þjóðfélagslegu sam-
hengi en tengingin við kynlífsiðnaðinn er þó skammt undan.
Kynjamisrétti á sér svo sterkar rætur í menningunni frá fornu
fari og það tekur svo langan tíma að breyta menningunni. Það er
auðvelt að takast á við lögin og reglugerðirnar og allt þetta sýnilega,
því er hægt að breyta. En það er alltaf með svo mikið „menningar-
legt eftirslep", eins og Danirnir segja. Við drögum á eftir okkur
menningu kynslóðanna og hún mótar okkur oft miklu meira en lög
og reglur. Þetta þurfum við að fjalla meira um því breytingar taka
tíma. Stundum hugsa ég: Bíddu hefur ekkert breyst í því hvernig
fólk talar saman? Hefur ekkert breyst í því hvað þykir merkilegt?
Tökum tii dæmis þátt eins og Silfur Egils, sem er dæmigerður fyrir
hvað þetta er menningarbundið fyrirbæri. Konur eru sjaldsóðar í
þættinum vegna þess að þær tala saman og sjónarmið kvenna þykir
ekki spennandi. En, bíddu, hverjum þykja þau ekki spennandi?
Hver er handhafi hins löggilta smekks? Fyrir hverja er þetta allt
saman gert? Mór finnst oft að þarna sé einhverskonar bakslag. Við
förum tvö skref áfram og svo eitt aftur á bak. Og það eru þessir
menningarbundnu þættir sem mór finnst vega þyngst í dag.
Og aftur berst talið að kynlífs- og alþjóðavæðingu.
Þetta snýst ekki lengur bara um eitthvert karlveldi. Allt í þessu
samfélagi snýst um peninga. Bara að þú getir keypt og selt. Ef þú
hefur eitthvað að selja þá máttu selja það og ef þú vilt eitthvað
kaupa rnáttu kaupa það. Það hefur ekkert lengur að gera með sjálfs-
virðingu, um siðferði samfélagsins, samfélagsvitund, menningu,
mannvernd eða helgi mannsins. Allt slíkt er algjört aukaartiði ef
peningar geta gengið manna á milli. Það er mál málanna. Þetta
finnst mér ógnvekjandi í umræðunni núna, að það sé aðalatriðið að
allir hafi ffelsi til
að kaupa og selja
það sem þeir
vilja, burtséð frá
öllu öðru. Sumt á
bara ekki að vera
söluvarningur.
Þetta er orðið
þannig að þegar
færa þarf sterk
rök fyrir að varð-
veita eigi eitthvað, eða gera eitthvað þá þarf að færa rök fyrir því að
það sé fjárhagslega hagkvæmt og geti skilað arði í peningum. Það
eru lang þyngstu rökin í allri umræðu, til dæmis í náttúruverndar-
umræðu. Þar er spurt hvernig getum við verðlagt landið? Hversu
mörgum túristum á það eftir að skila okkur ef við verndum það?
Ekkert hefur verðmæti í sjálfu sór, bara skiptagildi. Því miður eru
komnar kynslóðir sem eru mjög uppteknar af þessu. Peningar eru
það sem máli skiptir. Eg held reyndar að þetta sé búið
að ganga svo langt að fólk fari að kalla eftir hinu.
Allt í þessu samfélagi snýst um peninga. Bara að þú getir
keypt og selt. Ef þú hefur eitthvað að selja þá máttu
selja það og ef þú vilt eitthvað kaupa máttu kaupa það.
Það hefur ekkert lengur að gera með sjálfsvirðingu, um
siðferði samfélagsins, samfélagsvitund, menningu,
mannvernd eða helgi mannsins.