Freyr - 01.10.2004, Page 6

Annáll Freys
Landbúnaður og guðstrú
Eiga landbúnaður og guðstrú
eitthvað sameiginlegt? Svarið er
já, landbúnaður og guðstrú eiga
m.a. það sameiginlegt að velmeg-
unar- og ofgnóttartímar eru þeim
óhagstæðir.
Hvað er þá það sem er sameigin-
legt landbúnaði og guðstrú sem
veldur því að þeim er velmegun og
ofgnótt fólks óhagstæð? Svarið er
að þau fullnægja hvor tveggja frum-
þörfum sem eru augljósar þegar
manneskjan er ekki sjálfri sér næg
en falla auðveldlega í skugga þeg-
ar líf leikur í lyndi. Þegar andlegum
og líkamlegum þörfum manneskj-
unnar er fullnægt er auðvelt að
missa sjónar af hinu stóru lögmál-
um lífsins og tilverunnar, m.a. þeim
að manneskjan er aðeins litill hluti
af því sigurverki, afkvæmi þess og
háð uppruna sínum.
Alkunna er að varla nokkurs
staðar á byggðu bóli er til það
samfélag manna að það eigi sér
ekki einhvern átrúnað, þ.e. trú á að
til séu æðri öfl en maðurinn sjálfur
býr yfir, hugmyndir um hin hinstu
rök o.þ.h. Einnig er kunnugt að
þannig hefur það verið frá því
maðurinn steig fram á sjónarsviðið
sem lífvera.
Undantekningar frá þessu er
hvað helst að finna á síðari tímum.
Nú á dögum má heyra að ýmsir
telja guðstrú úrelta og óþarfa. Mað-
urinn er herra jarðarinnar og lýtur
einungis vilja sínum. Ýmsir lita þó
svo á að þessi maður, sem skapað
hefursjálfan sig, hafi í stað guðstrú-
ar komið sér upp ýmiss konar gervi-
guðum. Norskur háskólakennari í
heimspeki, Arild Haaland að nafni,
hefur orðað það þannig:
„Maðurinn trúir á það sem er
honum alvörumál”. Það getur ver-
ið háleit hugsjón en það getur líka
verið stöðutákn, svo sem gljá-
fægður bíll, eða önnur efnisleg
gæði. Þetta hefur verið orðað
þannig að „þráðurinn að ofan” hafi
slitnað, samanber kunna dæmi-
sögu um könguló og vef hennar.
Þegar rekunum er kastað við
kristnar útfararathafnir, a.m.k. eins
og þær fara fram hér á landi, mæl-
ir presturinn: Af jörðu ertu kominn
og til jarðar skaltu aftur hverfa.
Þetta er góð náttúrufræði sem
undirstrikar að vöxt sinn og viðhald
sækir maðurinn, eins og aðrar líf-
verur, til náttúrunnar í gegnum
næringu. Án næringar, þ.e. fæðu,
tekur líf fljótt enda. Þá starfsemi að
afla fæðu köllum við fyrst og síðast
landbúnað. Hann hefur verið ráð-
andi við matvælaöflun síðan safn-
ara- og hirðingjastigi í sögu mann-
kyns lauk. Fæða úr sjó fullnægir
aðeins litlum hluta, innan við 10%
af fæðuþörf jarðarbúa í heild.
Það að undirstöðuþörf manna er
að afla sér matar veldur því að
dýpra en flest annað I vitundarlífi
fólks er að matvælaöflun þess sé
trygg. Það vilja menn hvað síðast
vera öðrum háðir um. Það er að-
eins síðustu hálfa öld íslands-
byggðar, af 1100 ára sögu þjóðar-
innar, sem hungrið hefur ekki vof-
að yfir, og sffellt berast fregnir af
hungri í öðrum löndum.
Þessi hálfrar aldar magafylli
sem þróast hefur í meiri og meiri
velmegun og ofgnótt, jafnvel sóun
og bruðl með mat sem og önnur
gæði lífsins, hefur staðið nægilega
lengi til að upp er vaxin kynslóð
sem litur smáum augum á það að
tryggja þurfi matvælaöflun í land-
inu. Þráðurinn til jarðar, jarðsam-
bandið, hefur slitnað.
Þessir menn trúa því að trygg
matvælaöflun hafi verið uppgötvuð
I eitt skipti fyrir öll, eins og upp-
götvun Ijósaperunnar á sínum
tíma. Nú sé því um að gera að
drífa sig í að leggja niður margnið-
urgreiddan landbúnað, sem kostar
ríkissjóð og skattborgara stórfé, og
kaupa í staðinn ódýr matvæli af of-
framleiðslu erlendra þjóða, kasta
fyrir róða verkkunnáttu í landinu í
framleiðslu búvara, vélum, bygg-
ingum og ræktun, og senda bænd-
um og liði þeirra ávísun úr ríkis-
sjóði af þeim gróða sem af þessu
hlýst til að koma sér fyrir á nýjum
stað við arðbær störf.
Öll óskum við eftir góðu veðri en
vitum þó að veður sveiflast, stund-
um viðrar vel en stundum illa. ís-
lenskt máltæki segir að fáir kunni
sig í góðu veðri heiman að búa.
Það dugar að vísu ekki öllum að
minna þá á að klæða sig vel, sum-
ir þurfa að verða loppnir sjálfir til
að læra.
M.E.
Ritstjórnargrein, 8. tbl. 1989.
Altalað á kaffistofunni
Hví skal hika?
Eftirfarandi vísa eftir Jón Jó-
hannesson frá Skáleyjum barst
nýlega inn á borð Freys:
Burtu hviklát hverfa ský,
hvi skal hika þegar
stilltu bliki stjarna ný
stafar ryk þíns vegar.
7. tbl. 1994.
| 6 - Freyr 7-8/2004