Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1950, Page 29

SPORIN FRÁ 1875
II
lendunni, sem numin var af séra Páli
Þorlákssyni 1878.
Margar hlýjar og fagrar minningar
eru tengdar þessari horfnu nýlendu
austur við Atlantshaf, eins og glögt
má sjá, bæði í sögum og ævintýrum }.
Magnúsar Bjarnarsonar, er ólst þarna
upp með öðrum íslenzkum æskulýð
og gekk með honum á barnaskóla, er
stjórnin lét reisa í nýlendunni, og einn-
ig má lesa í “Marklandi”, Guðbrandar
Erlendssonar, og víðar. En svo sagði
mér Skafti B. Brynjólfsson frá Skeggs-
stöðum í Húnaþingi, merkur gáfu-
maður, að aldrei hefði hann þekt betra
samkomulag Islendinga en þarna ríkti
í nýlendunni. — Samhljóða sögu en þó
fyllri sagði mér einnig tengdafaðir
Skafta, sem var einn af frumbyggjum
þar, Sigurður Jón Jóhannesson skáld
frá Mánaskál í Húnþingi, er flutti til
Winnipeg og var eitt fyrsta ljóðskáld-
ið vestan hafs og líklega það vinsæl-
asta meðal alþýðu á nítjándu öld.
Hann ritaði fyrstur manna stuttan en
greinargóðan “þátt af Islendingum í
Nýja Skotlandi”, sem Alm. O. S. Th.
birti aldamóta árið.
Yfir Marklands-rótum Islendinga á
Elgshæðum gnæfa nú nýjar og gamlar
rísavaxnar eikur, sem búnar eru að
jafna yfir rjóður og rætur þessa land-
náms landanna, og aftur orðnar drotn-
mgar þessarar horfnu heiðarbygðar Is-
lendinga.
I ævintýrunum fornu, eru það tröll-
Eonurnar, sem verða að láta í minni
Pokann fyrir menskum mönnum. í
hinu nýja ævintýri íslendinga í Vest-
ui'heimi, verða það tröllkonurnar, sem
1 islenzkum skilningi bera að lokum
sigur úr býtum.
önnur nýlendan, sem íslendingur
myndaði, 1875, var í Minneota í
Minnesota-ríki í Bandaríkjum Ame-
ríku. Þar var fyrsti landnámsmað-
ur Gunnlaugur Pétursson frá Hákon-
arstöðum á Jökuldal eystra, er vestur
flutti 1873. Nefndi hann bæ sinn Há-
konarstaði. En sökum þess, að fjöldi
Norðmanna numdu strax þctta frjó-
sama sléttusvæði en Islendingar gátu
ekki brugðið nógu skjótt við, þá varð
bygð þessi tvískift: austur og vestur-
bygð, og tíu enskar mílur á milli þeirra.
Stendur bærinn Minneota þar mitt á
milli.
Þetta er fyrsta frjósama nýlendan,
sem Islendingar eignast í Vesturheimi,
og sú eina af þeim, sem numdar voru
þetta ár, þar sem plógurinn og herfið
gátu strax án nokkurs undirbúnings
breytt sléttunni í arðsöm akurlönd,
enda varð hún farsæl nýlenda og er
enn, þótt íslenzkasti svipurinn sé má
ske horfinn af henni eins og víðast
hvar er orðið vestan hafs.
Margt góðra drengja og dugandis
manna hafa þarna búið, sem gert hafa
garð sinn frægan, bæði verklega og
andlega og gefið út ýms rit og blöð
Lífið hefur gengið þar eins og í sögu
og henni heldur skemtilegri, en við
betra getur enginn menskur maður bú-
ist á þessari jörð. En þar með er ekki
sagt, að þeir hafi ei orðið að klífa þrít-
ugann hamarinn til að ná þeirri hæð,
er þeir gætu litið frá yfir verk sín og
séð sjálfir og látið aðra sjá, að þau
voru lrarðla góð.
Árið 1875, þegar numdar voru ný-
lendurnar fjórar, var fimta ár hinna
almennu vesturfara Islendinga til
Norður-Ameríku og hvergi fundinn
enn heppilegur samastaður fyrir þá.
Urðu þeir því annað hvort að hrökkva