Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1950, Page 74

56
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ISLENDINGA
hægu kjör orðið steinn á vegi þroska
hans, en samtímis frjósöm eggjan til
dáða. Auk leikritasafns hans (1930')
hafa komið út þessar kvæðabækur
hans, allar í Winnipeg: Jón Austfirð-
ingur (1909), Bóndadóttir (1920), Gam-
an og alvara (1930), þar sem, auk nýrra
kvæða, er að finna meginefni eldri
kvæðabóka hans, Hunangsflugur
(1944), og loks heildarútgáfa ljóða
hans, Kvæðasafn (Reykjavík, 1947),
sem Arnór Sigurjónsson gaf út með it-
arlegri inngangsritgerð um siáklið. Þó
að allt í hinu mikla safni kvæða hans
sé eigi, fremur en vænta má, með sömu
ágætum, bera kvæðabækur hans óræk-
an vott auðugri og frumlegri skáld-
gáfu hans og skörpu gáfnafari. En það
er til marks um orðstír hans lieima á
ættjörðinni, að hann þáði virðulegt
heimboð þangað af hálfu ríkisstjórnar
og Alþingis sumarið 1938.
Guttormur hefir bætt sér upp litla
og slitrótta skólagöngu með óvenju-
lega víðtækum lestri. Hann er eigi að-
eins þaulkunnugur íslenzkum bók-
menntum að fornu og nýju, heldur
einnig víðlesinn í öðrum bókmenntum
Norðurálfu og Vesturheims. I skáld-
skap sínum er hann nútíðarmaður í
húð og hár um lífsskoðun og viðhorf
til yrkisefna sinna.
Þó að hann sé íslendingur að ætt-
erni og menningarerfðum, er hann eigi
að síður hreinræktaður Canadamaður.
Er sú staðreynd ljósu letri skráð í
skáldskap hans. Hann er sér jafnmeð-
vitandi skyldunnar við fæðingarlandið
og skuldarinnar við ættlandið. I sögu-
Ijóðaflokknum Jón Austfirðingur hef-
ir hann túlkað líf og baráttu íslenzkra
frumbyggja í Manitoba í glöggum lýs-
ingum og með djúpu innsæi og samúð.
Hvergi hefir hann þó reist frumherj-
unum varanlegri bautastein heldur en
í hinu andríka kvæði sínu “Sandy
Bar”; í þessum göfuga lofsöng fara
saman djúpsæi, skilningur, og snilld í
búningi. Með sömu glöggskyggni og
samúð lýsir hann í kvæðinu “Indíána-
hátíðin” lífi Indíánanna eins og hann
hafði kynnst því á æskuárunum í Nýja-
Islandi. Kvæðið er Jdví bæði með ó-
sviknum veruleikablæ og einstætt að
efni til í íslenzkum bókmenntum.
Mörg önnur merkustu og frumleg-
ustu kvæði hans eiga einnig rætur sín-
ar beinlínis í lífsreynslu hans, eins og
“Býflugnaræktin”, er verður skáldinu
jafnframt áhrifamikil og algild tákn-
mynd andlegrar harmsögu allra Jæirra,
sem af andvígum ástæðum fá eigi að
njóta hæfileika sinna og sjá drauma
sína rætast. Þetta fruntlega kvæði er á-
gætt dæmi táknrænna ljóða skáldsins,
sem farið hefir fjölgandi á síðari ár-
um, Jtó að jafn prýðilegt kvæði af Jdví
tagi eins og “Sál hússins” sé að finna
meðal eldri verka hans, en Jíar verður
honum arineldurinn táknræn mynd
sálar hússins.
I skáldskap hans eru einnig gnótt
frumlegra og litauðugra náttúrulýsinga,
Jíar sem skáldlegra samlíkinga gæt-
ir um annað fram, í kvæðum eins og
“Haustsöngur”, Desemberkvöld” og
“Vetrarkvöld”. Einhver allra skáldleg-
asta náttúrulýsing hans er smákvæðið
“Indíána sumar er svanni”, sem er á-
gætlega samræmt og markvisst.
Ljóðrænn blær og mýkt einkenna
aðrar náttúrulýsingar hans, og verður
j:>að Jdó sérstaklega sagt um hið fagra
kvæði lians “Góða nótt”, og þar kemur
einnig glöggt í ljós grunntónninn i
lífsskoðun Guttorms og undirstraum-
urinn í skáldskap hans: —djúpstæð
samúð hans með Jjeim, sem bera skarð-