Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1950, Page 79

VESTUR-ISLENZK LJÓÐSKÁLD
61
jöfn að gildi og fjarri því að vera
gallaus að búningi, bera þau vitni
sterkri og ósvikinni ljóðæð, og hinn
heiti undirstraumur tilfinninganna
finnur sér ósjaldan framrás í skáldleg-
um og fögrum myndum.
Skáldið er næmgeðja sál og eldheitur
hugsjónamaður, er svellur urnbóta- og
byltingahugur í brjósti, þegar hann
hugleiðir það, hve réttur hins veika og
varnarlausa er fótum troðinn í heim-
inurn og hverjum örlögum sannleikur-
inn og kærleikurinn eiga þar að sæta.
Þessi tilfinning finnur sér útrás í
kvæðum eins og “Jól”, á enn þrótt-
meiri hátt í “Borgin brennur”, og ekki
síst í hinu napra háðkvæði “Lofgerð
dalsins”. Ekki er það heldur nein til-
viljun að Jónas Stefánsson hefir opið
auga fyrir misbrestum þjóðfélagsskip-
unarinnar og finnur sárt til með þeirn,
sem næðingssöm hefir orðið æviferðin,
hann hefir sjálfur tíðum staðið áveðurs
um dagana, og hann yrkir eitt af beztu
kvæðum sínum, “Eg ann þér”, til þess
mannsins, “sem áveðurs stendur í ill-
hryssing köldum”, og býður stormin-
unr byrginn.
Bezt tekst honunr sanrt oft í ljóðræn-
um kvæðunr, þegar hann leggur af sér
herklæðin og hvílir sál sína í svalandi
fegurðarlindum náttúrunnar, í kvæð-
um eins og “Nótt” og “Vor”. Skylt að
efni og anda, og ef til vill fegursta
kvæði hans, er “Októberfífillinn”; í
því er seiðandi angurblíða og þar spegl-
ast mannlífið ágætlega á táknrænan
hátt. Ást skáldsins á Islandi, sem hann
getur eigi gleynrt í útlegð sinni, kemur
íagurlega fram í “Óður útlagans”. Þó
að ágætir sprettir séu í tækifæriskvæð-
um hans, t. d. “Heimför” og “Stephan
G. Stephansson”, standa þau yfirleitt
að baki kvæðunr hans persónulegs og
almenns efnis. Margar af ferskeytlum
hans hitta, hinsvegar, vel í nrark.
16. Páll S. Pálsson var fæddur r
Reykjavík 17. sept. 1882, en ólst upp
að Norður-Reykjum í Borgarfirði
syðra. Hann er að nriklu leyti nraður
sjálfmenntaður, en víðlesinn. Hanrr
hefir átt heima í Winnipeg síðan
hann kom vestur um haf 1897 og tekið
nrikinn þátt í íslenzkum félags- og
menningarmálum, og þá ekki síst á
sviði leiklistar og leiksýninga, því að
hann er bráðsnjall leikari. Eftir hann
lrafa á prent konrið tvær kvæðabækur:
Norður-Reykir (Winnipeg, 1936), með
formála eftir séra Rögnvald Pétursson,
og Skilarétt (Winnipeg 1947).
Ungur byrjaði Páll að yrkja, því að
elzta kvæðið í fyrri bók hans er ort
þegar hann var 15 ára; og ekki þarf
lengi að blaða í bókunr hans til þess að
sannfærast unr, að honunr er létt unr
stuðlað mál. Kvæði hans eru löngunr
nrjög vel kveðin og ljóðræn, bera vitni
miklum næmleik tilfinninganna og
sterkri fegurðarást. Einkar hugþekkar
og ómþýðar eru náttúrulýsingar hans,
eins og “Vormorgun”, “Sólarupp-
koma”, “Nótt”, og “Kvöldkyrrð”, og
ekki síst “Haustnótt”, þar sem haust-
blænum er ágætlega náð. 1 seinni bók
hans, senr óneitanlega sýnir það með
ýmsum hætti, að hann hefir sótt í sig
veðrið í skáldskapnum, bæði um form-
festu og ljóðfágun, er ágætiskvæðið
“Tljá Kleppum”. En það bregður upp
glöggri mynd af fjárrekstrum, leitum
og réttum, en er jafnfranrt slungið orð-
högum náttúrulýsingum nreð undir-
straum heitra tilfinninga.
1 annarri tóntegund, ekki eins ljóð-
ræn en sérkennilegri og tilþrifameiri,
eru “Tréð á Fljótsbakkanum”, “1