Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Side 33

RISAR OG ENGISPRETTUR
31
en hér var fyrir í landinu og’ þess-
ari álfu yfirleitt tilheyrir. Menn
töluöu fyrst og fremst annaÖ mál,
heldur en hér er notað. Eins og
ræður að lrkum, þá var þess eng-
inn kostur. að þeir menn, sem
hingað hafa komið fullorðnir,
gætu sótt menningu sinni stuðning
í neina, aðra átt en þá, sem horfði
heim til Islands, eða til þess, er
var að minsta kosti í íslenzkum
jarðvegi vaxið, vestan liafs eða
austan. Þeir gátu ekki skift um
ham og- sótt vitsmunalífi sínu
neina verulega næringu í aðra átt.
Meðan svona liefir verið ástatt,
hefir verið nauðsjmlegt að halda
uppi íslenzkum félagsskap, til
]æs.s að fólkið yrði ekki alveg úti,
andlega. Nú hefir ný kynslóð
smátt og smátt vaxið upp. Hún
hefir staðið með annann fótinn í
íslenzkum hugsunarhætti og
menningu, hinn í hérlendum.
Þessi þróun er enn ekki um garð
gengin. En hún færist óðfluga
nær takmarki sínu. Þegar hugs-
unarháttur nýju kynslóðarinnar
er orðinn að öllu leyti hérlendur,
hún hefir fengið aðgang að öllum
þeim menningarlindum, sem liér
eru á boðstólum, þá er verkefni ís-
lenzks félagskapar úr sögunni.
Samvinnan og félagsskapurinn
hefir þá verið brú frá menningu
ættlandsins til nýja landsins. Og
þegar komið er yfir brúna, þá er
verkefninu lokið.
Hinn skilningurinn hefir verið
sá, að samvinnan ætti sér víðara
verkefni. Hún á að vera meira en
brú, hafa þeir menn sagt, sem
hann hafa aðhylst . Samvinnan á
að miða að því, að flytja alt það
með sér yfir brúna, sem nokkur
kostur er á, og eitthvert gildi lief-
ir. Islendingar eru þjóð, sem lif-
að hefir við önnur kjör, heldur en
nokkur önnur þjóð- Kjör hennar
og æfi hefir istimplað hana öðru
marki heldur en aðra menn. Hún
hugsar öðni vísi og hún hefir sett
innsigli hugsunar sinnar á ljóð og
sögur, sem geta verið oss ævar-
andi uppsprettulind til þroska, á
brautum, sem oss eru eiginlegar.
Þess vegna er framar öllu mikils
um það vert, að viðhalda og' varð-
veita tungu vora, hið dásamlega
aðalsmerki þjóðstofnsins.
Hvorutveggja þessi skilningur
hefir margt til síns máls, en þó er
eg hvorugum sammála að fullu.
tslenzkur félagsskapur hefir vissu-
lega orðið brú frá Islandi til Vest-
urheims. Ekki er hinn allra minsti
vafi á því, að öll samtökin liafa
orðið til mikillar blessunar.
Mönnum hefði orðið algjörlega ó-
bærilegt að lifa í landinu, ef þeir
hefðu ekki haft tækifæri til þess
að koma saman, halda. sameigin-
legar guðsþjónustur á máli, sem
þeim var eiginlegt, skiftast á liugs-
unum við menn, sem þeim voru
andlega skyldir o.s.frv. En verk-
efninu er ekki lokið, þótt vér stæð-
um föstum fótum í hérlendri
menningu — sem vér vissulega
gerum ekki.
Það er líka áreiðanlega mikils
mn það vert, ef oss gæti auðnast
að flytja sem mest með oss yfir
brúna af þeim verðmætum, sem
vér vitum dýrmætust í fórum
þjóðarinnar. Ekki hefir enska