Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Blaðsíða 48

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Blaðsíða 48
46 TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA að frá æ í e, livarvetna er liið stutta liljóðvarp er framborið e. Þá lig’gur næst fyrir bendi að gera sér grein, fyrir því, liví fram- burðar samræmi bljóðvarpanna liafi rofnað á Islandi. Ræturnar til þess er vitaskuld að rekja til norskra ábrina; því við Noreg áttu Islendingar langmest saman að sælda. 1 liinum fróðlegu ‘ ‘ Sögu- legu atliugunum” sínum segir Jó- bannes L. L. Jóbannesson, að vér megum líta til Noregs um spjöll á tungu vorri og færir til dæmi. Það er orð að sönnu. Framburð tung- unnar braut þar niður eins og í binum löndunum, sem fram liðu -stundir og tungan breyttist. Eft- ir því sem niðurbrot það greip um sig og gerðist algengara um bvert hljóð sem var, eftir því hlaut það að lirína á framburð tungunnar á Islandi fyrir samgöngur og við- skifti milli landanna, og orka við- líkum eða ólíkum breytingum. Þá er Norðmenn tóku að leggja af æ-hljóðin, eða tóku að kveða e- hljóðum að þeim, eins og þeir nú gera, og það var farið að verða algengt með þeim, þá má ætla, að íslendingar bafi smásaman farið að taka það upp eftir þeim, svo að þeir hafi hætt að segja tælja og sætja o.s.frv. , eins og þeir gerðu fyrrum, og sagt telja og setja, sem nú, til að færa framburðinn nær- bættis því, sem þeir heyrðu fvrir sér, og rita þar eftir. Þó náðu þessar norsku áhrinur ekki nema til liins stutta hljóðvarps; það varð víða að lúta í lægra haldið og verða e; en hið mótstöðu-styrkara langa bljóðvarp skæddist ekki, og fyrir bragðið rofnaði samræmi , bljóðvarpanna .bæði í framburði og riti. Hið forna týnist sjaldan alger- lega, þegar það fer, beldur lætur eftir menjar um sig. Það kemur líka lieim. Núlegur framburður tungunnar fer með mola úr liinum uppbaflega framburði. Dæmin að framan: læknir, barmkvæli*) o. s. frv., eru molar úr honum og kunna vera fleiri til, ef leit er að gerð; en eftir eðli hlutar er varla margra von. Það, sem einna mest skilur Islenzku og Norðurlanda tungurn- ar liinar, er æið, sem vantar í þær. Iiér er það sýnt, að æið er upphaf- legt í íslenzkri tungu og að hinar tungurnar hafa glatað því. Fram- burðarkerfi prófessoranna befir bausavixl á því, það er alt og sumt. Þótt menn viti til þess, að e bafi verið í vissum orðum á öndverðri 17. öld eða fyr, sem síðar bafi ver- ið fram borið með æ, svo sem sum- staðar er getið í orðastað Árna Magnússonar, t. d. mer og sker, nú mær og skær, þá er það vitanlega engin sönnun fyrir upphaflegum e-framburði. Það vottar eðlilega ekki nema baráttu hins frumlega æ-framburðar um orðin við norsku áhrinurnar, eins og vikið er á að framan og hver leikslokin urðu í *) f orðakveri sínu vill Finnur ha.lda aS harm'kvæJi sé mynldaS af sögninni aS kvála, og ætti Þá aS me.rkja eiginl. harm- skítur eSa eitthvaS þesis háttar; ekki kem- ur þaS til nema af þvl, sem Birni M. Olsen var svo mkii-1 raun áS I deilu þeirra um E-ddu upprunann, aS ihann er svo ólslenzk- ur I hugsunanhætti. Hvert ísl. fermingar harn geltur tekiS út-Wstan orSsins úr fór- um slnum, þegar Því lízt eSa þarf á aS 'halda.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga
https://timarit.is/publication/895

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.