Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Side 67

HLUTDEILD ÍSEANDS I HEIMSBÓEMENTUNUM
05
Iðjuleysin’gjar voru forfeður
vorir eigi. Mælt liefir verið, að
mannvíg hafi verið þeirra helzta
iðja. Þarna er sagan aðeins hálf-
sögð, og eigi sá hluti, sem betri er.
Flestir voru þeir .starfsmenn
miklir. Þeir áttu dvöl, þar sem
hraustra handa er þörf til þess að
afla sér fjársjóða úr skauti nátt-
úrunnar. Erfiðisvinnu alla töldu
þeir heiðvirða. Höfðingjarnir
helztu töldu sér það ekki van-
sæmd, að vinna að kornyrkju eða
fjárhii’ðing.
Eitt var það í þjóðfélagslífi feðra
vorra, sem mjög er merkilegt og
lýsir einnig skaplyndi þeirra. Eg
álít sem sé, að réttindi þau, sem
•konur njóta í þjóðfélagi hverju,
séu eigi ótíðum mælikvarði menn-
ingar þjóðar þeirrar, sem í hlut á.
Sögurnar fræða oss um það, að
meðal forfeðra vorra nutu konur
og karlar mikið til sömu réttinda.
Margar aldir hefir það tekið
kristnar þjóðir, að komast á það
þroskastig.
Vissulega geyma sögumar marg-
ar myndir feðra vorra. Skapferli
þeirra birtist þar í öllum sínum
andstæðum: liörkulegt og kalt,
hlýtt og milt. Gamansemi áttu þeir
til og fyndni. Kýmni bregður fyrir
í fomritum voram. Það rýrir eigi
list Snorra, að hann vefur gaman-
sögur inn í frásögn sína. Sumir
menn kannast við frásögnina um
húsfreyju þá, er kunni þvi eigi að
konungurinn notaði miðbik hand-
klæðisins um morguninn til að
þerra andlit sitt, er hann skyldi
notað hafa neðri enda þurkunnar
að morgni, miðbikið um hádegið,
og efri hlutann að kveldi, og þann-
ig sparaði húsfreyju tvö hand-
klæði. En tíðum er fyndni sagn-
anna kökl.
Mörg id'æmi hinnar göfugmstu
hugdirfsku, er vel hefði sæmt
Spartverjum hinum fornu, er að
finna í sögum vorum. Ein deyjandi
hetjan biður konu sína að gráta
sig eigi, svo að heit tárin brenni
eigi brjóst sitt og geri sér óliægt
um hvíld.
Mörg er í sögunum mynd hinn-
ar frábærustu trygðar og trúfestu.
Bergþóra brennur inni með Njáli
og var henni þó útganga boðin. Á
vorum dögum, þegá'r eiðarnir helgu
unnir fyrir altarinu eru svo oft
að engu hafðir, hljóma ódauðlegm
orðin hennar Bergþóru: “Ung
var ek gefin Njáli, ok hefi ek hon-
um því heitit, at eitt skyldi yfir oss
bæði ganga”, oss í eyrum sem skær
himinhljómur.
Ættjarðarástin sanna, eigi sú
tegund hennar, sem hatar alt það,
sem útlent er, lýs.ir sér í hinum al-
kunnu orðum Gunnars: “Fögr
er hlíðin, svá fögr, at mér hefir
hún aldrei jafn-fögr sýnst; bleik
ir akrar ok slegin tún; mun ek heim
snúa ok hvergi fara.”
Þá fræða sögurnar oss einnig
um andlegt atgjörvi norrænna
manna. Snjalt var svar Snorra
goða, þá er verið var að ræða um
kristnitökuna. Kom fregn um það
á þingið, að eldflóð stefndi á bæ
eins goðans. Kváðu heiðnir menn
það litla furðu, að goðin væru reið
slíkum ræðum, sem þar hefðu
haldnar verið á þinginu. Spurði
Snorri þá, hverju goðin liefðu reið