Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Síða 149

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 149
kristín björnsdóttir
Menntavísindasviði Háskóla íslands
Uppeldi og menntun
20. árgangur 2. hefti 2011
Viljinn í verki – bókin öll
Hilma Gunnarsdóttir. (2009). Viljinn í verki: Saga Styrktarfélags vangefinna
1958–2008. Reykjavík: Ás styrktarfélag. 319 bls.
Styrktarfélag vangefinna var stofnað árið 1958 af foreldrum og aðstandendum barna
með þroskahömlun og hafði að markmiði frá upphafi að vinna í þágu bættra lífs-
skilyrða fyrir fólk með þroskahömlun. Fyrstu árin var félagið fámennt og allt starf
unnið af hugsjón í sjálfboðavinnu. Í dag er styrktarfélagið sjálfseignarstofnun og
stendur fyrir umfangsmiklum rekstri sem að kemur fjöldi fólks, aðstandendur, fólk
með þroskahömlun og fagfólk. Styrktarfélagið stóð á tímamótum árið 2008 þegar það
fagnaði fimmtíu ára afmæli sínu. Með starfi sínu hafði félagið lagt lóð á vogarskálar
þeirra samfélags- og viðhorfsbreytinga sem urðu á Íslandi þannig að ekki þótti lengur
viðeigandi að kalla fólk með þroskahömlun vangefið. Þá var ákveðið að breyta nafni
félagsins í Ás styrktarfélag. Í tengslum við fimmtíu ára afmælið var einnig ákveðið
að skrifa sögu félagsins og er það Hilma Gunnarsdóttir sagnfræðingur sem rekur
sögu styrktarfélagsins í máli og myndum í bókinni Viljinn í verki. Titill bókarinnar er
skemmtileg skírskotun til sýningar sem haldin var á Kjarvalsstöðum í tilefni tuttugu
ára afmælis félagsins árið 1978. Tilgangur sýningarinnar var að kynna almenningi
stöðu fólks með þroskahömlun í íslensku samfélagi. Titill bókarinnar er einnig lýsandi
fyrir það uppbyggingarstarf sem félagið hefur unnið á þessum fimmtíu árum.
Bókin skiptist í fimm hluta eftir tímabilum, frá aldarmiðju til afmælisársins 2008.
Að auki er samantekt á auðlesnu máli og eru henni gerð sérstök skil í ritdómi Ásu
Bjarkar Gísladóttur hér á undan. Það hefði líklega verið einfalt fyrir höfund bókar-
innar að telja gagnrýnislaust upp helstu afrek og sigra styrktarfélagsins í hugljúfum
endurminningum. Hilma nýtir sér hins vegar sinn sagnfræðilega bakgrunn og setur
sögu félagsins í samhengi við þann tíðaranda sem félagið hefur starfað í. Fyrir vikið
er hér um að ræða bók sem nýtist í víðara samhengi, eins og til dæmis við menntun
fagstétta á borð við þroskaþjálfa, félagsráðgjafa og sérkennara.
Í fyrsta hlutanum, Samfélag við aldarmiðju, lýsir höfundur íslensku samfélagi og
stiklar á stóru um mótun nútímaríkis. Hún fjallar einnig um erfiðar aðstæður fólks
með þroskahömlun sem oft bjó fjarri fjölskyldum og vinum á sólarhringsstofnunum,