Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Blaðsíða 113

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 113
ragný þóra gUðJohnsen og sigrún aðalbJarnardóttir
hafa víðari samfélagslega nálgun. Í öllum tilvikum segja þau áherslu lagða á samstarf
og samvinnumiðuð markmið, sem svipar til niðurstöðu Haski-Leventhal o.fl. (2007).
Nokkrar vísbendingar eru um að ungmennunum finnist umræður um sjálfboðaliða-
starfið, hugmyndafræði þess og hverju það skili gefa þátttökunni aukið vægi. Þau vilja
sjá meira af slíku í sjálfboðaliðastarfi sínu og nokkur þeirra telja þörf á aðgengilegri
vettvangi fyrir ungt fólk til þess að koma sjónarmiðum sínum á framfæri, bæði innan
sjálfboðaliðastarfsins og í samfélaginu. Sú hugsun er í takt við niðurstöður rannsóknar
Youniss og Yates (1997) sem benda til þess að uppbygging sjálfboðaliðastarfs skipti
máli um árangur, m.a. hvort umræður fari fram um gildi starfsins og hugmyndafræði.
Takmarkanir rannsóknarinnar felast einkum í því að einungis er rætt við fimm
ungmenni. Einnig væri hagur af því að velja þátttakendur með ólíkari bakgrunn og
reynslu. Þá byggjast niðurstöður á sýn ungmennanna á eigið sjálfboðaliðastarf; ein-
staklingar eru misjafnlega í stakk búnir til að lýsa hugmyndum sínum og reynslu og
getur þessi aðferð því verið takmarkandi.
Styrkleikar rannsóknarinnar eru ýmsir. Í fyrsta lagi gefur hún nokkuð heildstæða
mynd af sýn ungmennanna fimm á sjálfboðaliðastarf sitt; áhuga þeirra á starfinu,
gildum þeirra og markmiðum. Með því að leggja áherslu á alla þessa þætti fæst dýpri
skilningur á borgaravitund þeirra í tengslum við sjálfboðaliðastörf. Annar styrkleiki
er að greiningarlíkan um borgaravitund ungs fólks er hér útfært í fyrsta sinn með
tilliti til sjálfboðaliðaþátttöku og getur það lagt grunn að frekari rannsóknum á sjálf-
boðaliðastarfi fólks. Við hyggjumst m.a. nota líkanið við greiningu á sjálfboðaliða-
starfi ungmenna í framhaldsrannsókn á þessu sviði. Þriðji styrkleikinn er hve fáar
rannsóknir eru til á alþjóðavísu þar sem leitað er eftir hugmyndum ungmenna um
sjálfboðaliðastarf sitt með djúpviðtölum, einkum þeirra sem eru innan við tvítugt.
Rannsóknin ætti því að vera þarft framlag á þessu sviði bæði hérlendis sem erlendis.
niðurlag
Gildi rannsóknarinnar felst í því að fá dýpri innsýn í hugsun ungmenna um sjálfboða-
liðastörf með áherslu á áhuga þeirra, markmið og gildi í því starfi. Meginniðurstöður
rannsóknarinnar eru þær að ungmennin tengja markmið sín með sjálfboðaliðastarfinu
bæði persónulegum og samfélagslegum ávinningi. Þau vilja með þátttöku sinni
styrkja sig sem manneskjur og gefa af sér með einum eða öðrum hætti í samfélaginu
og hafa áhrif til umbóta. Gildin sem endurspeglast í sýn þeirra eru m.a. réttlæti, sam-
kennd, hjálpsemi og ábyrgð. Þau hafa tekið þátt í margvíslegu sjálfboðaliðastarfi, sum
þeirra á ýmsum vettvangi, og öll hugðust þau taka áfram þátt í sjálfboðaliðastarfi á
lífsleiðinni.
Við bindum vonir við að bæði þeir sem skipuleggja sjálfboðaliðastarf og rannsak-
endur á þessu sviði geti nýtt sér fræðilega nálgun rannsóknarinnar á viðfangsefnið og
þær niðurstöður sem hér koma fram. Sömuleiðis þeir sem vinna með ungmennum frá
degi til dags við að rækta mikilvæg siðferðileg og samfélagsleg gildi.
Ljóst er að viðfangsefnið er í brennidepli. Alþjóðastofnanir og menntakerfi í lýðræðis-
ríkjum kalla eftir ríkari áherslu á að rækta borgaravitund ungmenna og leggja