Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Síða 54

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 201154
líf og störf Ungra innflytJenda
barnanna í leik-, grunn- og framhaldsskólum. Af þessum tíu fjölskyldum eru nú fimm
fjölskyldur úr fyrri rannsókninni enn á Íslandi. Tvær fjölskyldur fóru frá Íslandi á
tímabilinu 2002–2005, áður en fyrri rannsókninni lauk en þrjár fjölskyldur fóru á tíma-
bilinu 2005–2010.
Í rannsókninni sem hér er gerð grein fyrir var rætt við þau níu ungmenni sem höfðu
tekið þátt í framangreindri rannsókn sem enn bjuggu á landinu. Þau voru á aldrinum
15–24 ára þegar viðtöl voru tekin við þau í upphafi árs 2011. Markmiðið var að afla
upplýsinga um skólagöngu ungmennanna og reynslu þeirra af lífi og starfi í íslensku
samfélagi.
fræðilEgur bakgrunnur
Aðlögun að nýju samfélagi er margþætt ferli. Við flutning í nýtt samfélag er mikilvægt
að kynnast m.a. staðháttum, reglum og viðmiðum, auk þess sem kunnátta í ríkjandi
tungumáli nýja samfélagsins er mikilvægt skilyrði fyrir virkri þátttöku og samskiptum.
Markmið þessa kafla er að kynna í stuttu máli fræðileg skrif um aðlögun að nýju
samfélagi, þá hæfni einstaklinga sem mikilvæg er talin til að aðlögun gangi vel, mikil-
vægi móðurmáls og ríkjandi tungumáls viðkomandi samfélags í aðlögunarferlinu,
svo og nám og kennslu í fjölmenningarsamfélagi. Loks verður fjallað um stöðu ungra
innflytjenda á Íslandi samkvæmt nýjum rannsóknum og hvernig íslenskum skólum
hefur tekist að koma til móts við vaxandi fjölbreytileika nemendahópa undanfarin ár.
Aðlögun að nýju samfélagi og þverþjóðleg hæfni
Mikið hefur verið fjallað um aðlögun að nýju samfélagi og þróun sjálfsmyndar við
slíkar aðstæður undanfarin ár. Margar rannsóknir hafa fjallað um valið milli menn-
ingar upprunalandsins og nýja landsins sem fram fer hjá ungu fólki er það aðlagast
nýju samfélagi og hvernig það fer bil beggja í sjálfsmyndarmótun sinni við slíkar
aðstæður. Ýmsar rannsóknir fjalla einnig um það hvernig ungt fólk fer milli hlutverka
og menningarheima samfélags eða skóla annars vegar (meirihlutamenningar) og
heimilis (eigin menningar) hins vegar (Bhatti, 1999; Brooker, 2002; Hall, 1995; Hanna
Ragnarsdóttir, 2008). Rannsóknir hafa sýnt að innflytjendabörn þróa með sér nokkurs
konar menningarblöndu (e. hybrid identity) (Suárez-Orozco og Suárez-Orozco, 2001)
við aðlögun að nýju samfélagi. Í menningarblöndu felst að smíða tengingar milli
eigin menningar og meirihlutamenningar nýja samfélagsins og öðlast færni tveggja
menningarheima (Elsa Sigríður Jónsdóttir, 2007). Nýjar rannsóknir og skrif fræði-
manna benda þó til þess að þróun menningarlegrar sjálfsmyndar ungra innflytjenda
í nútímasamfélögum tengist mun fleiri þáttum en menningarheimunum tveimur, þ.e.
eigin menningu og meirihlutamenningu. Singh og Doherty (2008) velta því m.a. fyrir
sér hvernig ungt fólk sem flytur milli landa sækir í fjölbreytta menningu og tungumál
er það mótar sjálfsmynd sína. Að mati Popkewitz og Rizvi (2009) er líf einstaklinga nú
tengt menningu ýmissa og jafnvel fjarlægra landa með margvíslegum hætti. Hnatt-
ræn samskipti hafi rofið hin hefðbundnu tengsl svæðis og sjálfsmyndar. Sjálfsmynd