Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Blaðsíða 136

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011136
dregið úr hegðUnarerfiðleikUm
tvö slík tilvik eftir að beitt var stuðningsáætlunum, sem getur talist innan „eðlilegra“
marka. Virk þátttaka jókst að sama skapi úr rúmu 41% í tæp 77% sem verður líka
að teljast vel viðunandi. Niðurstöðurnar benda því til þess að einstaklingsmiðaðar
stuðningsáætlanir geti bætt hegðun og aukið virka þátttöku barna með sögu um lang-
varandi hegðunarerfiðleika innan hins almenna skólaumhverfis.
Þess má geta að þegar háskólanemarnir kynntu niðurstöður sínar í lok námskeiðs
komu fram frásagnir af frekari jákvæðum áhrifum sem ekki voru formlega mæld. Til
að mynda höfðu sumir grunnskólanemendur sýnt það erfiða hegðun fyrir íhlutun að
þeir þóttu ekki hæfir til að vera í almennum bekk nema hluta skóladagsins en var þess
í stað kennt á sérstökum stað eða í svokölluðu námsveri. Að sögn háskólanemanna
urðu einstaklingsmiðuðu stuðningsáætlanirnar til þess að þessir grunnskólanem-
endur gátu í auknum mæli nýtt sér kennslu í almenna bekkjarumhverfinu, stundum
þannig að nemandi þurfti ekki lengur að fá sérkennslu í aðskildu rými. Í öðrum til-
vikum sögðu háskólanemarnir frá því að dregið hefði úr notkun refsandi aðgerða,
eins og að senda grunnskólanemendur úr tíma eða leikskólabörn í „hlé frá sam-
skiptum“ eftir að stuðningsáætlanir komu til framkvæmda. Þessar frásagnir benda til
þess að einstaklingsmiðaðar stuðningsáætlanir geti gert starfsfólki skóla betur kleift
að mæta þörfum nemenda með langvarandi hegðunarerfiðleika innan hins almenna
skólaumhverfis og þannig gagnast við að framfylgja stefnu um skóla án aðgreiningar.
Auk þess gáfu frásagnir háskólanemanna til kynna að viðhorf félaga urðu jákvæðari
í garð þátttakenda úr leikskólum og grunnskólum sem höfðu átt við hegðunarerfið-
leika að stríða sem birtist í fækkun neikvæðra athugasemda í þeirra garð, aukinni
jákvæðri athygli, auknu frumkvæði að samskiptum og bættum vinatengslum. Einnig
kom fram að grunnskólanemendur höfðu upplifað íhlutunina á jákvæðan hátt, eins og
endurspeglast til dæmis í ummælum nemanda með athyglisbrest með ofvirkni: „Það
er bara skemmtilegt að læra þegar maður veit hvað maður á að gera.“ Þessi orð eru
alveg í anda frásagna annarra grunnskólanemenda um upplifun sína á einstaklings-
miðuðum stuðningsáætlunum (Sesselja Árnadóttir og Anna-Lind Pétursdóttir, 2011).
Takmarkanir
Þó að mælingar hafi bent til jákvæðra breytinga á hegðun og þátttöku nemenda í
deildar- og bekkjarstarfi er, vegna aðferðafræðilegra takmarkana, í raun ekki hægt
að útiloka aðra þætti sem gætu hafa haft áhrif. Gerðar voru endurteknar mælingar á
markhegðun og þróun hennar skoðuð hjá hverjum einstaklingi fyrir og eftir íhlutun.
Það getur verið að vitneskja einstaklinganna um að verið væri að fylgjast með þeim
hafi haft áhrif á hegðun þeirra eftir íhlutun (en þeim var ekki tjáð það fyrr en grunn-
línumælingum var lokið). Það er líklegt að nemendur hafi reynt að sýna betri hegðun
eftir að þeir komust að því að verið væri að fylgjast með hegðun þeirra, en slík áhrif
(e. reactivity) koma stundum fram, þó að yfirleitt dragi frekar fljótt úr þeim með endur-
teknum mælingum (Kerr og Nelson, 2006).
Þróun markhegðunar var metin með svokölluðu AB-einstaklingsrannsóknarsniði
(Kennedy, 2004). Slík snið eru einföld og fljótleg leið til að fylgjast með breytingum
sem verða við íhlutun en gera ekki kleift að útiloka áhrif annarra breyta, eins og