Neytendablaðið - 01.12.1983, Síða 5

Neytendasamtökin 30 ára
Jón Magnússon
formaður
Neyten dasam takanna.
Hlutverk Neytendasamtaka er að styðja
neytendur og bœta hag þeirra í við-
skiptum. í þau 30 ár, sem Neytendasam-
tökin hafa starfað, hafa þau unnið að
þessu. Prátt fyrir mismunandi hugmyndir
og áhersluatriði, sem komið hafa fram í
starfi NS á þessum árum, þá hygg ég að
óhœtt sé að fullyrða að mjög mikils sam-
ræmis hafi gœtt í öllum aðalatriðum. Pati
hafa stuðlað að aukinni vitund neytenda
um rétt sinn og mótað stefnu í íslenskum
neytendamálum, sem miða fyrst ogfremst
að jafnrœði aðila á markaðnum og bœtt-
um viðskiptaháttum. Pessi atriði skipta
miklu máli þó svo að við sem störfum í
samtökunum teljum að of hægt hafi miðað
og nauðsynlegt sé að efla Neytendasamtök
og neytendastarf í landinu.
Markmið og leiðir
777 þess að ná fram því markmiði að
styðja neytendur og bæta liag þeirra í við-
skiptum geta Neytendasamtökin beitt
ýmsum ráðum, sem eru annars vegarfólg-
in í því að hafa áhrif á framleiðendur
(framleiðendur og seljendur á vörum og
þjónustu) þannig að þeir taki tillit til liags-
muna og þarfa neytenda, og hins vegar að
upplýsa neytendur um það hvernig þeir
geti best tryggt hagsmuni sína. Petta
afmælisrit gefur góða mynd af þeim
ráðum og aðgerðum sem Neytendasam-
tökin hafa beitt og mun beita í framtíðinni
í þessu skyni.
Starf Neytendasamtaka er í miklu
mæli fyrirbyggjandi. Við leggjum áherslu
á að draga útr vandamálum neytenda t.d.
með því að setja fram öryggiskröfur um
framleiðsluvörur og upplýsingar fyrir
neytendur um vörur og þjónustu. Löggjöf
í neytendamálum skiptir hér miklu máli og
á nœstu árum þurfum við að ná því marki
að íslensk löggjöf í neytendamálum verði
sambærileg við það sem gerist í ná-
grannalöndum okkar. í því sambandi má
benda á, að á öllum hinum Norðurlönd-
unum er starfandi sérstakur umboðs-
maður, eða ármaður neytenda, sem hefur
það hlutverk að gœta þess að hagsmunir
þeirra séu hafðir í heiðri. Slíku fyrirkomu-
lagi þarf að koma á hér á landi.
Bættir viðskiptahættir
Neytendasamtökin hafa lagt áherslu á,
að settar verði reglur sem auðveldi neyt-
endum að ná fram eðlilegum rétti sínum,
en hindri óeðlilega starfsemi á markaðn-
um svo sem einokun, höft, samkeppnis-
hömlur og villandi auglýsingastarfsemi.
M.a. má vinna að því að draga úr óheppi-
legum aðstæðum á markaðnum með upp-
lýsingum og fræðslu t.d. með gæða-
könnunum. Pó skiptir ekki minna máli að
benda á Itvar neytendur geti gert best
kaup. Á undanförnum átrum hefur Verð-
lagsstofnun unnið gott starf í þessum efn-
um með verðkynningum, sem Neytenda-
samtökin ættu að sjálfsögðu að annast
líka, en Itefur skort afl og fjármagn til.
í neytendamálum skiptir máli að raða
þeim málum sem vinna þarf að í ákveðna
forgangsröð. Neytendamál taka til svo
margra hluta að án þess að sett séu fram
sérstök áhersluatriði dreifist starfið svo
mjög að liætt er við að enginn árangur
náist. í því sambandi bendi ég á að um-
fram allt ber Neytendasamtökum að berj-
ast fyrir öllum þeim hlutum, sem lúta að
öryggi. Við verðum að sjá til þess að þær
vörur sem eru á boðstólum séu ekki hættu-
legar. Við verðum líka að koma í vegfyrir
að þær vörur, sem á boðstólum eru séu
það vandaðar að neytandinn taki ekki
mikla fjárhagslega áhættu með kaupunum
vegna lélegra gæða. Pá þarfeinnig að hafa
í huga að gæta sérstaklega hagsmuna
ákveðinna hópa neytenda, sem hafa ekki
sömu möguleika og aðrir aðilar markað-
arins. Til þessa hópa teljast t.d. börn,
gamalmenni og öryrkjar.
Skyldur Neytendasamtaka
Pví er oft haldið fram að Neytendasam-
tökin eigi að stjórna öllu sem lýtur að neyt-
endamálum, að við berum ábyrgð á nán-
ast öllum vandamálum neytenda og
Itöfum þá skyldu að leysa þau öll. Vissu-
lega gengur þetta ekki í daglegu lífi.
Framleiðandinn sjálfur hlýlur og verður
að taka ábyrgð á vörum sínum og þjón-
ustu og með hvaða hœtti þœr eru boðnar
og seldar neytendum. Neytandinn sjálfur
skiptir einnig máli. Engin neytendasam-
tök, hversu öflug sem þau eru, geta komið
í stað neytandans sjálfs, hann á valið og
hans er skyldan að kynna sér hlutina.
Neytendasamtök geta aldrei orðið meira
en hjálpartæki hans, e.t.v. og vonandi
mikilvœgt hjálpartæki, en aldrei meira.
Besta trygging neytandans er að vita um
réttindi sín og eiga möguleika á að beita
þeim réttindum.
Neytendasamtökin
á tímamótum
Okkur sem störfum í Neytendasam-
tökunum er það vel Ijóst að gera verður
verulegar breytingar á starfi samtakanna
til þess að þau nái betri árangri á nœstu
árum. Pað er ekki við því að búast að til
langframa verði hægt að reka hér neyt-
endastarf í einhverjum mæli, sem byggist
á mikilli sjálfboðavinnu fárra einstaklinga
í fjárvana samtökum. Sjálfsagt getum við
sjálfum okkur um kennt að hafa ekki tekið
upp breytta starfshætti fyrr. A tímamótum
sem þessum er eðlilegt að við skoðum
rækilega hvaða breytingar verður að gera
til að starfið nái þeim árangri að íslenskir
neytendur almennt séu reiðubúnir að hlúa
að og styrkja samtök sín. Margt bendir til
þess að ákveðin viðhorfsbreyting sé nú að
verða neytendastarfi í hag. Slíkt þarf að
nýta þannig að Neytendasamtökin geti
jafnan við liver tímamót staðið sterkari en
áiður og unnið vel að þeim verkefnum,
sem þeim ber skylda til að sinna og lýst er
Itér að framan.
Neytendasamtökin -
Starf og markmið
3