Neytendablaðið - 01.12.1983, Side 85

Neytendablaðið 30 ára
UPPELDISÁHRIF
AUGLÝSINGA
Að mestu leyti virðast auglýsingar vera
bergmál af tilhneigingum, sem þegar eru til
staðar í þjóðfélaginu. Samt sem áður virð-
ist sem hinar fjölmörgu auglýsingar vinni
saman við að skapa þýðingarmiklar breyt-
ingar á verðmætismati einstaklinga. Á
margvislegan hátt, sem við oft veitum ekki
athygli, förum við að mynda nýtt gildis-
mat á hlutum, förum inn í nýjan heim, þar
sem lykillinn að hamingjunni er að eign-
ast nýjustu gerð af bílnum, borðstofuhús-
gögnum, ísskápnum og sjónvarpstækinu,
þar sem vinna má bug á sérhverjum sjúk-
dómi með nýju töfralyfí, þar sem hin
sönnu laun eftir erfiðan vinnudag er að veita
sjálfum sér munað sem einstaklingurinn
hefur ekki efni á, vegna þess að honurn
finnst hann „eiga það skilið“. Mynd ham-
ingjusams lífs, sem þannig er sköpuð, er
athyglisverðari fyrir það, sem vantar í
hana, en það, sem er í henni, bækur, syn-
fóníutónleikar og listasýningar, svo að
dærni séu tekin, eru lítið auglýstar
Tilhneigingin til að endurspegla kennd-
ir, sem eru félagslega óæskilegar. er að-
eins hluti vandamálsins. Enn þá hættu-
legri er sívaxandi hugvitsemi auglýsenda
að tengja framleiðsluvöru sína við hug-
myndir, sent eru í sjálfu sér saklausar,
ánægjulegar, jafnvel æskilegar. Afleiðing-
þessa eru að hugtök eins og ást, kynferði
og móðurást eru stöðugt gerð þýðingar-
minni vegna notkunar á þeim í gróðaskyni
í tengslum við vörunterki, líkt og raunveru-
legt manngildi megi kaupa með nýjum
rakspíra, svitakremi, jafnvel nýrri þvotta-
vél. Móðurást virðist njóta sérstakra vin-
sælda meðal auglýsenda, sbr. eftirfarandi
samtal móður og barns, sem auglýsandi
Johnson barnavöru bjó til:
Barn: Mamma, hvað elskarðu mest?
Móðir: Þetta er skrítin spurning.
B. Jæja, þú gefur mér ekki þessa góðu
sápu.
M. En hörund ungbarns er mjög við-
kvæmt.
B. Hörund mitt er líka viðkvæmt.
M. Allt í lagi, elskan, þú skalt fá John-
son líka . . .
Rétt er að minnast einnig í stuttu máli
á það hvernig auglýsingar hafa nýlega tek-
ið i notkun aðferðir til samræmis við
breytta þjóðfélagshætti. Hér ber fyrst að
nefna hina miklu áherzlu á það sem ,,nýtt"
er, eða á að teljast ,,nýtt ". Okkur er stöð-
ugt boðið ,,ný" sápa. „nýtt" þvottaefni,
„heillandi gott nýtt bragð" í súpu, „al-
gjörlega ný tegund af rnjúku efni" í kló-
settpappír. Þessar starfsaðferðir auglýs-
enda skírskota til þeirra hugmynda flestra
neytenda að framleiðsla jafnt og vísindi
taki stöðugum framförum. Auðvitað eru
framleiddar ýmsar vörur, sem eru nýjar í
þeirri merkingu, sem neytendur vilja skilja
það orð, þ. e. eru vísbending um tæknileg-
ar framfarir. En í flestum tilfellum er hér
aðeins um breytingar að ræða, sem eiga
lítið eða ekkert skylt við framfarir.
(2.-3. tbl. 1970)
"Bezta sjónvarpsauglýsing-
in".
Nýlega fór fram verðlauna-
afhending. Forráðamenn sjón-
varpsins veittu verðlaun fyrir
"bezt gerðu sjónvarpsauglýs-
inguna".
Það er í sjálfu sér táknrænt
að af öllu efni sjónvarpsins
skuli forráðamenn þess telja
auglýsingar helzt verðugar
verðlauna. En látum það vera.
Akvörðunin um verðlaunaaug-
lýsinguna vakti öllu fremur
furðu okkar. Auglýsingin (um
verzlunina Adam) innihélt
engar upplýsingar, sem neyt-
endur gátu hagnazt á. Auglýs-
ingin var ekki annað en tækni-
lega vel gerð kynning á nafni
fyrirtækisins. - Sem sagt góð
auglýsing frá sjónarmiði selj-
enda og tæknimenna, sem eru í
þjónustu þeirra. En frá sjónar-
miði neytenda er hún einskis
virði.
E. t. v. væri forráðamönn-
um Sjónvarpsins hollt að minn-
ast þeirrar staðreyndar að það
eru neytendur sem að endingu
borga kostnað af auglýsingunni
í vöruverðinu. Og sömu neyt-
endur borga há afnotagjöld fyrir
að mega horfa á þennan aukna
kostnað við dreifingu vörunnar,
sem þeir kaupa. (3 tb, 1971)
83