Læknablaðið - 15.01.1990, Qupperneq 70

64
LÆKNABLAÐIÐ
finna í niðurlagi greinargerðar með frumvarpi
til læknalaga 1989:
* I frumvarpinu er þáttur Læknafélags Islands
gerður miklu ríkari en í gildandi lögum,
þ.e. afskiptaréttur af starfsemi lækna og
skipulagningu (11).
b) Um rétt sjúklinga til þess að velja sér lœkni
hafa verið sett ákvæði í lög um
heilbrigðisþjónustu (8) um það, að þrátt fyrir
skiptingu landsins milli heilsugæzlustöðva,
skuli íbúar einstakra sveitarfélaga og
byggðarlaga jafnan eiga rétt á að leita
læknishjálpar til þeirrar heilsugæzlustöðvar
eða læknismóttöku, sem þeir eiga auðveldast
með að ná til hverju sinni.
c) Læknafélag Islands tók fyrir rúmum
tveimur áratugum frumkvæðið að því, að finna
lausn á vandamálum heilbrigðisþjónustunnar
í dreifbýli og enn er í lögum (8) ákvæði
um það, að þau umdæmi eða svæði, sem
verst eru sett að því er varðar heilsugæzlu
og læknisþjónustu, skulu hafa forgang um
byggingu heilsugæzlustöðva.
d) Trúnaðarsamband lœknis og sjúklings.
Hér nægir að vitna í greinargerðina með
frumvarpi til læknalaga (11):
* Þagnarskylda læknis. Erfiðlega hefur gengið
að útskýra hugtakið «þagnarskylda» ekki
síst þegar læknar eiga í hlut. Almennt
er þó viðurkennt að þagnarskyldan taki
ekki aðeins til staðreynda, sem eru í beinu
sambandi við sjúkdóminn eða meðferðina,
heldur taki hún til þess alls, sem lækni er
trúað fyrir af hinum sjúka og þess, sem
læknirinn kynnist af eigin raun vegna
afskipta sinna af sjúklingi. Lækni getur t.d.
verið skylt að leyna því, að hann stundi
meðferð á tilteknum sjúklingi. í fyrsta
lagi er það læknisins sjálfs að dæma um
það, hvort eitthvað, sem er staðreynd,
falli undir þagnarskylduna eður ei. Þar
sem þagnarskyldan er fyrst og fremst fyrir
sjálfan sjúklinginn, er litið svo á að alvarleg
takmarkatilfelli geti leyst lækni undan
skyldunni, t.d. sé um að ræða rannsókn
alvarlegra brotamála.
e) Klínískt frelsi og fjárhagslegt sjálfstœði.
Ekki verður sagt að stjómvöld hafi reist
óeðlilegar skorður við lækningastarfsemi.
Að sönnu tekur nokkum tíma að skrá ný
lyf, en sú óskaðræðishyggja sem þar liggur
að baki, hefir fyrir löngu sannað ágæti
sitt, þó ekki væri nema með því einu að
halda efninu alpha-phthalimidoglutethimide
frá íslenzkum markaði (12). Heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytið hefir rækt
vel þá skyldu, sem lögð er á í 13. grein
lyfjalaga (13), með útgáfu sérlyfjaskrár og
er ekki vonum fyrr að þakka lyfjanefnd
og starfsmönnum hennar ágætt rit, sem
sífellt batnar. A hinn bóginn höfum við
verið blessunarlega laus við opinber
fyrirmæli um meðferð einstakra sjúkdóma
og sjúkdómaflokka. Væri slíkt raunar skref
aftur á bak. Nýjungar í læknavísindum berast
hingað fljótt og vel og íslenzkir læknar fara
víða og afla nýrrar tækni og tæknibeitingar.
Stórbættar sjúkraskrár, þar sem greint er
frá forsendum meðferðar, gefa færi á virku
innbyrðis gæðaeftirliti (peer-review) og opnar
þar með leið fyrir ábendingar um það, sem
betur má fara og auðveldar allt ytra eftirlit.
Áður hefir verið minnst á samninga lækna
og opinberra aðila um greiðslu fyrir
læknisþjónustu. Sá samningsréttur var enn
á ný staðfestur, þegar lögfest var á árinu
1980 heilbrigðisþjónusta fyrir starfsmenn í
fyrirtækjum (14).
f) Endurskoðun á þjónustu lœknis ættu lœknar
einir að framkvœma.
Þegar unnið var að undirbúningi frumvarps
til laga um heilbrigðisþjónustu fyrir rúmum
hálfum öðrum áratug lögðu læknasamtökin
áherzlu á það, að landlæknisembættið yrði
látið haldast og skyldi það meðal annars
annast eftirlit með starfi og starfsaðstöðu
lækna. I læknalögum segir (6):
* Læknir er háður eftirliti landlæknis.
Ber landlækni að gæta þess, að læknir
haldi ákvæði laganna og önnur ákvæði í
heilbrigðislöggjöf landsins.
Mönnum var ljóst, að auk eftirlits landlæknis
þyrfti að koma til virkt eftirlit í héraði og var
það í samræmi við þann valddreifingaranda,
sem var í frumvarpinu. I lögum um
heilbrigðisþjónustu (8) segir:
* Héraðslæknar skulu fylgjast með því,
að framfylgt sé lögum og reglum um
heilbrigðismál í héraðinu. Þeir hafa
þar umsjón með heilbrigðisstarfi í
umboði ráðuneytis, í sjúkrahúsum,