Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Side 50

50
LÆKN ABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
E-69. Ónæmisfræðileg athugun á ikt-
sýkisjúklingum með og án Sjögrens ein-
kennis
Sturla Arinbjarnarson, PorbjörnJónsson, Kristján
Steinsson, Helgi Jónsson, Árni Geirsson, Jón Por-
steinsson, Ásbjörn Sigfússon, Helgi Valdimarsson
Frá Rannsóknastofu HÍ í ónœmisfrœði, lyflœkn-
ingadeild Landspítalans
Iktsýki (rheumatoid arthritis, RA) er þrálátur
liðbólgusjúkdómur. Sjúkdómurinn getur lagst á
mörg önnur líffærakerfi, svo sem lungu, nýru og
augu. Leiði sjúkdómurinn til augn- eða munn-
þurrks teljast sjúklingar hafa Sjögrens einkenni.
Rannsóknir hafa sýnt að sjúklingar með einkenni
utan liðamóta, þar með talið Sjögrens einkenni,
verða að jafnaði veikara en þeir sjúklingar sem
eingöngu fá liðbólgur. Markmið rannsóknarinnar
var að kanna ónæmisfræðilega þætti í sjúklingum
með iktsýki og Sjögrens einkenni og bera saman
við sjúklinga sem eingöngu höfðu liðbólgusjúk-
dóm.
Athugaðir voru 18 sjúklingar með iktsýki og
Sjögrens einkenni og þeir bornir saman við 53
sjúklinga sem ekki voru með einkenni utan liða-
móta. IgM, IgG og IgA RF var mældur með
ELISA aðferð. Undirflokkar B- og T-eitilfrumna
voru kannaðir í flæðifrumusjá. Sjúklingarnir voru
metnir og sjúkdómseinkenni, virkni og meðferð
skráð á staðlaðan máta.
Sjúklingar með Sjögrens einkenni voru mun
oftar með hækkun á RF en aðrir sjúklingar og var
hækkun á IgM+IgA RF sérstaklega tíð hjá þeim
(p<0,001). Ennfremur voru sjúklingar með
Sjögrens einkenni með fleiri B-frumur í blóði
(p<0,05) og var hlutfall CD5+ B-frumna einnig
verulega hækkað (p<0,02) auk þess sem fjölgun
var á CD4+CD45RO+ T-minnisfrumum.
Niðurstöðurnar sýna að ónæmisfræðileg frávik
eru ekki þau sömu í iktsýkisjúklingum með Sjö-
grens einkenni og sjúklingum með hreinan lið-
bólgusjúkdóm. Ólíklegt er að þessi frávik skýrist
af mismunandi meðferð á þessum tveimur sjúk-
lingahópum.
E-70. Faraldsfræðileg rannsókn á for-
spárgildi gigtarþátta fyrir iktsýki
Halla Dóra HaUdórsdóttir, Þorbjörn Jónsson, Jón
Þorsteinsson, Helgi Valdimarsson
Frá Rannsóknastofu HÍ í ónœmisfrœði, lyflcekn-
ingadeild Landspítalans
Inngangur: Faraldsfræðileg rannsókn á gigtar-
þáttum (rheumatoid factor, RF) hófst 1974 og
voru mældir 13.858 einstaklingar. Árið 1987 voru
allir tiltækir þátttakendur (n=173) með RF hækk-
un kallaðir til skoðunar. Aðeins 26 (19%) þeirra
sem voru RF jákvæðir 1987 (n=135) reyndust hafa
iktsýki (rheumatoid arthritis, RA). Þátttakendur
með einangraða hækkun á IgM RF reyndust ekki
hafa aukna tíðni af RA miðað við RF neikvæða.
Hins vegar höfðu 40% þeirra sem voru hækkaðir
bæði í IgM og IgA RF iktsýki.
Markmið: Kanna stöðugleika RF hækkana og
nýgengi og algengi RA hjá RF jákvæðum ein-
staklingum.
Aðferðir: Kallaðir voru til rannsóknar allir þeir
sem höfðu haft RF hækkun í fyrri mælingum og
náðist til 152 einstaklinga (61-89 ára). Tekin var
heilsufarssaga auk þess sem liðir voru skoðaðir
með tilliti til skilmerkja bandarísku gigtarlækna-
samtakanna frá 1958 og 1987 (ARA-criteria).
IgM, IgG og IgA RF voru mældir með ELISA
aðferð. Röntgenmuyndir af höndum voru teknar
1987 en það hefur ekki enn verið gert að þessu
sinni.
Helstu niðurstöður: Tæplega helmingur (48%)
þeirra sem mælst höfðu RF jákvæðir í fyrri rann-
sóknum voru nú orðnir RF neikvæðir. Langflestir
þeirra höfðu haft hækkun á einungis einni RF
tegund. Samkvæmt 1958 greiningarskilmerkjun-
um reyndust 15 (10%) af rannsóknarhópnum hafa
líklega iktsýki (probable RA) og 25 (16%) örugga
iktsýki (definite/classical RA). Sjúklingar með
örugga iktsýki höfðu mun oftar RF hækkun en
þeir sem voru með líklega iktsýki. Hækkun á IgM
+ IgA RF fannst hjá 56% þeirra sem höfðu ör-
ugga iktsýki en einungis 20% þeirra sem höfðu
líklega iktsýki. Frá síðustu rannsókn hafa 24 ein-
staklingar bæst í hóp iktsýkisjúklinga, 13 með lík-
lega og 11 með örugga iktsýki.
Ályktanir: Niðurstöðurnarstaðfesta að iktsýki,
sérstaklega ef hún er alvarleg, er nátengd hækkun
á bæði IgM og IgA RF. Ennfremur hafa RF já-
kvæðir einstaklingar verulega aukið R A nýgengi.
E-71. Tengsl ofnæmis og eyrnabólgu í
börnum við IgA þéttni í blóði og munn-
vatni
Björn R. Lúðvíksson*, Ólafur Thorarensen*,
Björn Árdal**, Ásbjörn Sigfússon*, Helgi Valdi-
marsson*
Frá *Rannsóknastofu HÍíónœmisfrœði, **barna-
deild Landspítalans
Fylgst hefur verið með úrtakshópi barna
(n=161) frá fæðingu til fjögurra ára aldurs. Þegar
börnin voru um tveggja ára greindust marktæk
tengsl milli lágrar þéttni IgA og ofnæmisvanda-
mála eða eyrnabólgu. Á þessum aldri hafði of-